|
16.4. Davlat soliq xizmati organlarida axborot-kommunikatsiya
texnologiyalarining qoMlanilishi
D avlat soliq xizmati organlarida axborot-kommunikatsiya
texnoiogiyalarini rivojlantirishga alohida ahamiyat berilib, 2011-yil
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda
soliq organlarini yanada m odem izasiya qilish у iii» deb e ’lon qilindi.
406
0 ‘zbekistonRespublikasiPrezidentining 2010 yil 8-yanvar-dagi
«Respublika soliq organlari tizimini yanada modemizasiya qilish
chora-tadbirlari to ‘g ‘risida»gi PQ-1257 son qarori bu borada amalga
oshirilayotgan ishlarni yangi bosqichga ko‘tarishda muhim asos
bo'ldi. M azkur hujjatga muvoflq, Davlat soliq qo‘mitasi tomonidan
ishlab chiqilgan kompleks tadbirlarga asosan o ‘zaro sifatli elektron
axborot almashinuvini joriy etish, davlat soliq xizmati organlari
ishining samaradorligini kuchaytirishga qaratilgan o ‘ttizga yaqin
dasturiy mahsullar amaliyotga tatbiq qilindi hamda soliq to ‘lov-
chilarga interaktiv, y a ’ni qog‘ozsiz, masofadan turgan holda
xizmatlar ko'rsatish yo‘lga q o ‘yildi58.
0 ‘zbekiston
Respublikasi
mustaqilligining
dastlabki
yillaridanoq
Davlat
soliq
xizmati
organlarida
axborot-
kommunikatsiya texnoiogiyalarini joriy etish masalalariga jiddiy
e’tibor qaratila boshlangan. 0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar
Mahkamasining 1993-yil 3-avgustdagi 388-sonli qarori bilan davlat
soliq xizmati organlarida axborot resurslari, axborot texnologiyalari
va aloqa vositalarini o ‘z ichiga olgan axborot tizimlarining
shakllanishiga asos solingan va ushbu tizim orqali
soliq
m a’lumotlarini yig‘ish, qayta ishlash, saqlash va ulardan foydalanish
ishlari yo‘lga qo‘yilgan.
Shu bilan birga, axborot-texnologiya ta’minoti boshqarmasi va
uning hududiy boMinmalari tashkil etilgan.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 14-
sentyabrdagi 359-sonIi qarori bilan Davlat soliq qo‘mitasi qoshida
xo‘jalik hisobidagi «Yangi texnologiyalar ilmiy-axborot markazi»
(YaTIAM) tashkil etilgan va soliq m a’lumotlarini qayta ishlash
uchun zarur bo‘lgan maxsus dasturiy mahsullami yaratish ishlarini
tizimli ravishda tashkil etish imkoni yaratilgan.
Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 11-martdagi « 0 ‘zbekiston
Respublikasida soliq to ‘lovchilarga identifikasion raqamlari berish
va qo‘llash tizimi to ‘g‘risida»gi 130-sonli hamda 1999-yil 7-
yanvardagi
«Soliq to‘lovchilaming identifikasiya raqamlarini
58 Soliq akadem iyasi, Inform atsion texnologiyalar kafedrasi “ Soliq tizim id a dasturiy
m ahsullar» fanidan m a'ru za m atni, 2013-yil.
407
qo‘llash sohasini kengaytirish to ‘g ‘risida»gi 7-sonli qarorlari qabul
qilingandan so ‘ng, bank to'lov hujjatlarida majburiy rekvizit sifatida
STIRning aks ettirilishi yo‘lga qo‘yilib, soliq qonunchiligiga rioya
etilishi ustidan nazorat mexanizmini takomillashtirish imkoni
yaratildi. STIRlar bugungi kunda ham muhim ahamiyat kasb etib,
barcha soliqqa oid axborotlami yagona bazaga birlashtirishda asosiy
m e’zon bo‘lib xizmat qilmoqda.
0 ‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1997-yil 31-
dekabrdagi «Davlat soliq qo‘mitasining global axborot tarmog‘ini
tashkil etish to‘g ‘risida»gi 580-sonli qaroriga binoan barcha hududiy
soliq idoralarida yo‘ldosh aloqasi tizimi o ‘matilib, korporativ
axborot-tarmog‘I tashkil etilgan.
Davlat soliq qo‘mitasining korporativ axborot tarmog‘I ishga
tushirilgandan buyon o ‘tgan yillar mobaynida uzatilayotgan axborot
hajmi yil sayin o‘sib borayotganligi sababli, Davlat soliq xizmati
organlarida mahalliy va korporativ kompyuter tarmoqlarini yanada
takomillashtirish maqsadida, 2009-yildan boshlab korporativ aloqa
kanali tarmog‘ini modemizasiya qilish va yer usti kanallariga
o ‘tkazilish ishlari olib borilgan. Qoraqalpog‘iston Respublikasi,
Toshkent shahri va barcha viloyatlar Davlat soliq boshqarmalari va
ulardagi 194 ta tuman (shahar) Davlat soliq inspeksiyalarida 408tati
tolali aloqa jihozlari o‘matilib, ishga tushirilgan59.
Korporativ aloqa tarmog‘ini yer usti kanallariga o ‘tkazilishi
orqali LP-telefon aloqasi ham joriy etilgan. Bunda, hududiy soliq
idoralarida shaharlararo so‘zlashuv uchun qo‘shimcha haq talab
etilmaydi.
1993-2000-yillarda soliq to ‘lovchilami hisobga olish, ulaming
budjet va budjetdan tashqari maqsadli jam g ‘armalar bilan o‘zaro
munosabatlari hisobini yuritish ishlari qog‘oz shaklida, ya"ni
maxsus daftarlar, kitoblar va jum allarda
amalga oshirilgan b o ‘lsa, dasturiy mahsullar joriy etilishi bilan
ushbu jarayonlar bosqichma-bosqich avtomatlashtirilishi qog‘oz
shaklidagi hujjat aylanishidan deyarli voz kechishga imkon berdi.
Davlat
soliq
xizmati
organlarida
soliq
m a’murchiligini
59 Soliq akadem iyasi, Inforraatsion tex n o logiyalar kafedrasi “Soliq tizim ida dasturiy
m ahsullar» fanidan m a'ru z a m atni, 2013-yil.
408
avtomatlashtirish, idoralararo elektron m a’lumot ayirboshlash
ulushini kengaytirish maqsadida, davlat soliq xizmati organlariga
ma’lumotlar taqdim etuvchi idoralar bilan m a’lumotlami elektron
ayirb oshlash kanallari tashkil etilgan.
Davlat soliq qo‘mitasining «Soliq to ‘lovchi-yuridik va jismoniy
shaxslaming yagona reyestri», «Soliq to‘lovchilaming shaxsiy
kartochkalari reyestri», «Moliya va soliq hisoboti reyestri» va «Soliq
deklarasiyalari reyestri» rasman ro ‘yxatga olinib, «Davlat axborot
resurslari» maqomiga ega bo‘lgan va R00025, R00227, R00228,
R00229-sonli guvohnomalar berilgan.
Soliq va boshqa majburiy to ‘lovlar tushumini hisobga olish
hamda nazorat qilish darajasini oshirishga, soliq tushumlarining
qo‘shimcha manbalarini aniqlash va soliq to ‘lashdan bo‘yin
tovlashning oldini olishga, shuningdek soliq to ‘lovchilar uchun
ko‘rsatilayotgan interaktiv xizmatlar turini kengaytirish hamda
sifatini oshirishga yo‘naltirilgan davlat soliq xizmati idoralari
axborot-kommunikatsiya tizimini yanada rivojlantirish va faoliyat
samaradorligini oshirish maqsadida 0 ‘zbekiston Respublikasi
Prezidentining 2012-yil 30-oktabrdagi “0 ‘zbekiston Respublikasi
davlat soliq xizmati idoralari axborot-kommunikatsiya tizimi
faoliyati
samaradorligini
yanada
oshirish
chora-tadbirlari
to ‘g ‘risida”gi PQ-1843-sonli qarori qabul qilindi. Qarorgaasosan
0 ‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq o ‘mitasi Axborot-tahlil bosh
boshqarmasiningasosiy vazifalari va faoliyat yo‘nalishlari, soliq
idoralarining yagona integratsiyalashtirilgan axborot resurs bazasini
shakllantirish bosqichlari belgilab berildi. Mazkur qaror bilan
0 ‘zbekiston
Respublikasi
Davlat
soliq
qo‘mitasi
markaziy
apparatining yangilangan tuzilmasi; davlat soliq xizmati idoralariga
soliq to ‘lovchilaming majburiyatlari paydo bo‘lishi (tugatilishi)
to ‘g ‘risida m a’lumot taqdim etadigan idora va tashkilotlaming
ro ‘yxati tasdiqlandi. Mazkur qaroming ilovasida ko‘rsatilgan idora
va tashkilot rahbarlari zimmasiga soliq majburiyatlari bilan bog‘liq
b o ‘lgan m a’lumot va boshqa axborotlar to ‘laqonli hisobga olinishini
ta ’minlash yuzasidan shaxsiy javobgarlik yuklatildi. Yuqoridagilar
asosida davlat soliq xizmati organlarida axborot texnologiyalari
joriy qilinib, axborot tizimlariga asos solindi va ular muntazam
ravishda takomillashtirilib borilmoqda.
409
Do'stlaringiz bilan baham: |
