Axborot kommunikatsion texnologiyalar

 
3.5§ Injener-texnik himoya 
Hozirgi  kunda  barcha  tashkilotlarda  ma’lumotlarni  himoyalash  dolzarb 
vazifalardan biriga aylangan. Bu esa o‘z navbatida ma’lumotlar xavfsizligini fizik 
satxda ham ta’minlash zaruratini keltirib chiqaradi. Tashkilotlardagi ma’lumotlarni 
elektron  qayta  ishlash  markazlari  kuchli  elektromagnit  nur  manbai  bo‘lgan 
obyektlardan uzoqda joylashgan bo‘lishi va atrofi devor bilan o‘ralishi kerak. 
Ma’lumotlarni  himoyalashning  texnik  vositalariga,  himoya  obyektiga  borish 
yo‘liga  to‘siqlarni  hosil  qilishga  mo‘ljallangan,  ma’lumotlarni  himoyalashni 
mustaqil  yoki  boshqa  vositalar  bilan  kompleks  amalga  oshiruvchi  mexaniq, 
elektromexaniq,  optik,  akustik,  lazer,  radio,  radiolokatsion  va  boshqa  qurilmalar 
hamda tizim va binolar kiradi.  
Nazorat zonasini kuzatish televizion, radiolokatsiyali, lazerli, optik, akustik va 
boshqa  umumiy  pultga  ulangan  tizim  orqali  amalga  oshirilishi  mumkin.  Axborot 
xavfsizligi  muammosi  tashkiliy  chora-tadbirlar  va  talablar,  axborot  tizimlaridan 

---

60 
foydalanish 
va 
loyihalash 
boskichlarida 
hal 
qilinadi. 
Ular 
orasida 
himoyalanayotgan  axborot  tizimi  joylashgan  obyektni  qo‘riqlash  muhim  o‘rinni 
egallaydi. Bunda hisoblash texnika vositalaridagi ma’lumotlarni o‘g‘irlashni oldini 
oladigan  va  qiyinlashtiradigan,  axborot  tashuvchilar,  shuningdek  aloqa 
liniyalaridan  va  axborot  tizimidan  ruxsat  berilmagan  foydalanishni  man  etadigan 
tegishli qo‘riqlash postlari, texnik vositalar o‘rnatiladi. 
Injener-texnik  himoya  (ITH)  vositalari,  ularni  qo‘llanilishiga  yo‘naltirilgan 
tadbirlar  va  maxsus  xizmat  tomonidan  axborot  xavfsizligini  ta’minlashga 
yo‘naltirilgan tashkiliy ishlarga aytiladi. 
Funksional qo‘llanilishiga qarab ITH vositalari quyidagi sinflarga ajratiladi: 
•  Bino, turli xildagi texnik vositalar yordamidagi shaxs, axborot, moddiy va 
moliyaviy himoyani tashkil etishga yo‘naltirilgan fizik vositalar; 
•  Apparat  vositalari  (Firewall,  signalizatsiya  vositalari,  ma’lumotni 
yo‘qotilmasligini ta’minlash vositalari va boshqalar); 
•  Dasturiy  vositalar  (maxsus  yaratilgan  dasturlar,  antirus  dasturlari,  va 
boshqalar); 
•  Kriptografik himoya vositalari; 
•  Kombinatsion vositalar.