Axborot kommunikatsion texnologiyalar

“Ishchi  o‘rin  xavfsizligi”  hujjati.  Ishchi  o‘rindan  ma’lumotlarning  chiqib 
ketishining  oldini  olish  va  xodim  uchun  ishchi  o‘rnini  to‘g‘ri  tashkil  etishni 
belgilaydi. 
Hujjat  turi  –  Yo‘riqnoma.  Tashkilotning  xavfsizlik  masalalari  bilan 
shug‘ullanuvchi  bo‘lim  tomonidan  ishlab  chiqiladi.  Tashkilot  rahbari  tomonidan 
tasdiqlanadi.  Zaruriyatdan  kelib  chiqqan  holda,  qayta  ko‘rib  chiqilishi  va 
yangilanishi mumkin. 
Hujjat tarkibi: 
• Hujjatlarni saqlash; 
• Turli vositalardagi ma’lumotlarning to‘g‘ri saqlanishini ta’minlash; 
• Texnika xavfsizligini ta’minlash; 
• Tegishli shart-sharoitlar; 
• Ko‘paytiruvchi va bosmaga chiqaruvchi vositlardan foydalanish; 
•  Protsesslarni  va  kommunikatsiyalarni  boshqarish.  Xizmat  yo‘riqnomalari 
va majburiyatlar; 
•  «Axborot xavfsizligi bo‘yicha lavozim majburiyatnomalar» hujjati; 
•  Axborot  xavfsizligi  bo‘yicha  xodimlarning  lavozim  majburiyatlariga 
kiritiladigan vakolatlar, huquqlar va majburiyatlarni belgilash. 

---

30 
Hujjat  turi  –  Yo‘riqnoma.  Tashkilotning  xavfsizlik  masalalari  bilan 
shug‘ullanuvchi  bo‘lim  tomonidan  ishlab  chiqiladi.  Tashkilot  rahbari  tomonidan 
tasdiqlanadi.  Zaruriyatdan  kelib  chiqqan  holda,  qayta  ko‘rib  chiqilishi  va 
yangilanishi mumkin. 
Hujjat tarkibi. Lavozim majburiyatlariga kiritilishi lozim bo‘lgan omillar: 
• ma’lumotlarni qayta ishlash va ulardan foydalanish tartibi; 
• boshqa tizimlar bilan o‘zaro munosabatlari; 
• foydalanish chegarasi va vakolatlari; 
• ko‘zda tutilmagan holatlarda ko‘riladigan chora-tadbirlar tartibi; 
• xodimlarning xizmati bo‘yicha o‘zaro munosabatlari; 
•  axborotni  qayta  ishlashda  va  konfidensialligini  ta’minlash  bo‘yicha 
qo‘shimcha va maxsus yo‘riqnomalar. 
“Zararkunanda  dasturlardan  himoyalanish  (viruslar,  troyanlar,  SPAM)” 
hujjati. 
Axborot tizimlarini zarakunanda dasturlardan himoyalanish qoidalari va usullarini 
aniqlash uchun mo‘ljallangan. 
Hujjat  turi  –  Yo‘riqnoma.  Tashkilotning  xavfsizlik  masalalari  bilan 
shug‘ullanuvchi  bo‘limi  hamda  axbrotlashtirish  va  axborot  texnologiyalari  bilan 
shug‘ullanuvchi  bo‘limi  bilan  birgalikda  ishlab  chiqiladi.  Tashkilot  rahbari 
tomonidan  tasdiqlanadi.  Axborot  resurslari  tarkibi  va  ish  faoliyatida  axborot 
tizimlarida kamchiliklar aniqlangan taqdirda qayta ko‘rib chiqiladi va yangilanadi. 
Hujjat tarkibi. Faqatgina litsensiyaga ega antivirus dasturlaridan foydalanishni 
ta’kidlash va tasdiqlanmagan dasturlardan foydalanishni taqiqlash. 
Dasturiy vositalarni olish va tatbiq etish tartibi: 
• qo‘llaniladigan antivirus dasturi; 
• dasturiy vositalarning butligi; 
• kiruvchi chiquvchi ma’lumotlarni antivirus dasturi tekshiruvidan o‘tkazish; 
• virus atakalaridan so‘ng tizimni qayta tiklash qoidalari; 
• barcha axborotlarning monitoring; 

---

31 
«Ichki  resurslarni  boshqarish.  Ma’lumotlarning  zahira  nusxasi»  hujjati. 
Tashkilotda  ichki  resurslarni  boshqarish  va  ma’lumotlarning  zahira  nusxalarini 
olinishi tartibini belgilaydi. 
Hujjat  turi  –  Yo‘riqnoma.  Tashkilotning  xavfsizlik  masalalari  bilan 
shug‘ullanuvchi  bo‘limi  hamda  axbrotlashtirish  va  axborot  texnologiyalari  bilan 
shug‘ullanuvchi  bo‘limi  bilan  birgalikda  ishlab  chiqiladi.  Tashkilot  rahbari 
tomonidan  tasdiqlanadi.  Axborot  resurslari  tarkibi  va  ish  faoliyatida  axborot 
tizimlarida kamchiliklar aniqlangan taqdirda qayta ko‘rib chiqiladi va yangilanadi. 
Hujjat tarkibi: 
• ichki resurslarni boshqarilishi va monitoringi. 
• zahira nusxalarning saqlanishi. 
• axborot tizimlari va saqlovchi vositalarning ishonchliligini tekshirish. 
• tizimni qayta tiklash tartibi. 
• tizimni qayta tiklash bo‘yicha xodimlar treningi va boshqalar. 
Bulardan  tashqari,  tashkilotning  web-sahifasi,  lokal  yoki  global  tarmog‘i 
mavjud  bo‘lgan  taqdirda,  web-sahifaga  ma’lumotlarni  kiritish  tartibini,  web-
sahifaga,  lokal-global  tarmoqqa  bo‘ladigan  turli  xujumlardan  himoyalanish  va 
tizimda  to‘laqonli  axborot  xavfsizligini  ta’minlash  bo‘yicha  yo‘riqnoma,  lokal  -
global  tarmoqqa  kirish  va  foydalanish  uchun  ruxsat  berish  tartibi, lokal  va  global 
tarmoqlar  xavfsizligini  ta’minlash  hamda  uning  doimiy  monitoringi  bo‘yicha 
yo‘riqnoma kabi me’yoriy hujjatlarning ishlab chiqilishi ham tavsiya etiladi. Yana 
shuni  ta’kidlash  kerakki,  tashkilotlarda  axborot  xavfsizligi  sohasi  bo‘yicha  ishlab 
chiqilishi  lozim  bo‘lgan  hujjat  namunalarining  asosiylari  keltirilgan  bo‘lib, 
faqatgina  ushbu  keltirib  o‘tgan  hujjatlar  ro‘yxati  bilangina  chegaralinib 
qolinmaslik kerak. Balki, tashkilotning ichki xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, 
uning  faoliyat  turiga  qarab  va  boshqa  omillarga  asoslangan  hamda  mahalliy 
qonunchilik  va  me’yoriy  hujjatlarga  asoslangan  va  zid  kelmagan  holda,  bu  kabi 
hujjatlar  to‘ldirilishi,  qo‘shimchalar  qo‘shilishi,  yangi  me’yoriy  hujjatlar  bilan 
boyitilishi mumkin. 

---

32 
Bu nafaqat axborot xavfsizligi bo‘yicha rahbar va mutaxassislar uchun, balki 
tashkilot  rahbarlari  uchun  ham  tashkilot  faoliyatini  to‘g‘ri  tashkil  etish  va 
tashkilotda  yetarli  darajada  axborot  xavfsizligini  ta’minlashda  ozgina  bo‘lsada 
yordam berishi mumkin.