Axborot kommunikatsion texnologiyalar

jamoat  tartibini  ta’minlashga  ko‘maklashish  markazi  faoliyatini  tashkil 
etish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida”  O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar 
Mahkamasining 2017 yil 17 oktyabrdagi 838-sonli qarori. 
Axborot  xavfsizligi  –  ko‘p  qirrali  faoliyat  sohasi  bo‘lib,  unga  faqat  tizimli, 
kompleks  yondashuv  muvaffaqiyat  keltirishi  mumkin.  Ushbu  muammoni  hal 
etishda huquqiy, ma’muriy, protsedurali va dasturiy-texnik choralar qo‘llaniladi. 
Ma’lumotlar butunligi - axborotni yo‘qotilishiga olib keluvchi buzilishlardan, 
shuningdek  ma’lumotlarni  mualliflik  xuquqi  bo‘lmagan  holda  hosil  qilish  yoki 
yo‘q qilishdan himoya qilish. 
Axborotning  konfidentsialligi.  Axborot  va  uning  tashuvchisining  holatini 
belgilaydi  va  unda  axborot  bilan  ruxsatsiz  tanishishning  yoki  uni  ruxsatsiz 
hujjatlashtirishning (nusxa ko‘chirishning) oldini olish ta’minlangan bo‘ladi. 
Foydalanish  huquqlariga  (mualliflikka)  ega  barcha  foydalanuvchilar 
axborotdan foydalana olishliklari. 
Ta’kidlash joizki, ayrim faoliyat sohalari (bank va moliya institutlari, axborot 
tarmoqlari,  davlat  boshqaruv  tizimlari,  mudofaa  va  maxsus  tuzilmalar)  ularda 
ko‘riladigan  masalalarning  muhimligi  va  xarakteriga  ko‘ra,  ularning  axborot 
tizimlari  faoliyati  ishonchliligiga  nisbatan  yuqori  talablar  va  xavfsizlik  bo‘yicha 
maxsus choralar ko‘rilishini talab etadi. 
Axborot  xavfsizligining  milliy  xavfsizlik  tizimidagi  o‘rni.  XXI  asrda  shaxs, 
jamiyat  va  davlat  taraqqiyotida  axborot  resurslari  va  texnologiyalarining  rolini 
ortishi  natijasida  O‘zbekistonda  fuqarolik  jamiyatini  axborotlashtirilgan  jamiyat 

---

17 
sifatida ko‘rish masalasini hal etish bilan birga quyidagi omillar milliy xavfsizlikni 
ta’minlash tizimida axborot xavfsizligining etakchi o‘rin egallashini belgilaydi: 

  milliy  manfaatlar,  ularga  tajovuz  va  ularni  bu  tajovuzlardan  himoyalash 
axborot va axborot sohasi orqali ifodalanadi, amalga oshiriladi; 

  inson va uning huquqlari, axborot va axborot tizimlari hamda ularga egalik 
qilish  - bu nafaqat  axborot xavfsizligining  asosiy  obyektlari, balki  xavfsizlik 
sohasidagi barcha xavfsizlik obyektlarining asosiy elementlari hamdir; 

  axborot yondashuvidan asosiy ilmiy-amaliy usul sifatida foydalanish orqali 
milliy xavfsizlik masalalarini hal etish mumkin; 

  milliy xavfsizlik muammosi yaqqol ajralib turuvchi axborot tavsifiga ega. 
Yuqoridagi  fikrlarning  tasdig‘i  sifatida  yurtimizda  hukumat  tomonidan 
axborot  xavfsizligini  ta’minlashga  katta  e’tibor  berilmoqda.  Shuningdek,  hozirda 
alohida  axborot  xavfsizligini  ta’minlash  bilan  shug‘ullanadigan  markaz  ham 
faoliyat yuritmoqda.  
Ushbu  markaz  O‘zbekiston  Respublikasi  Axborot  texnologiyalari  va 
kommunikatsiyalarini  rivojlantirish  vazirligi  huzuridagi  “Axborot  xavfsizligi  va 
jamoat  tartibini  ta’minlashga  ko‘maklashish  markazi”  davlat  muassasasi 
O‘zbekiston  Respublikasi  Prezidentining  2013  yil  27  iyundagi  “O‘zbekiston 
Respublikasining  Milliy  axborot-kommunikatsiya  tizimini  yanada  rivojlantirish 
chora-tadbirlar to‘g‘risidagi” PQ-1989-sonli va O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar 
Mahkamasining  2013  yil  16  sentyabrdagi  “O‘zbekiston  Respublikasi  Aloqa, 
axborotlashtirish va telekommunikatsiya texnologiyalari davlat qo‘mitasi huzurida 
“Elektron  hukumat”  tizimini  rivojlantirish  markazi  hamda  Axborot  xavfsizligini 
ta’minlash markazi faoliyatini tashkil qilish chora-tadbirlar to‘g‘risidagi” 250-sonli 
qarorlariga muvofiq tashkil qilingan. 
Axborot  xavfsizligini  ta’minlash  markazi  kompyuter  hodisalari  bo‘yicha 
axborotni  yig‘ish  va  tahlil  qilish,  axborot  xavfsizligini  ta’minlashga  texnik  va 
konsultativ  yordam  berish  bo‘yicha  O‘zbekistonda  yagona  davlat  muassasasi 
hisoblanadi. 
Markaz  faoliyatining  asosiy  maqsadi  –  iqtisodiyotning  barcha  tarmoqlari  va 

---

18 
sohalarida  axborotni  muhofaza  qilishning  zamonaviy  vositalari  va  metodlarini 
yanada rivojlantirish va keng joriy qilishni ta’minlash, shuningdek, Internet milliy 
foydalanuvchilarini hamda davlat va xo‘jalik boshqaruvi organlari, mahalliy davlat 
hokimiyati organlarini axborot xavfsizligiga tahdidlar to‘g‘risida ogohlantirish. 
O‘zbekiston  Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasining  2017  yil  17  oktyabrdagi 
“O‘zbekiston  Respublikasi  Axborot  texnologiyalari  va  kommunikatsiyalarini 
rivojlantirish  vazirligining  Axborot  xavfsizligi  va  jamoat  tartibini  ta’minlashga 
ko‘maklashish  markazi  faoliyatini  tashkil  etish  chora-tadbirlari  to‘g‘risida”  838-
sonli qaroriga asosan, quyidagilar Markazning asosiy vazifalari etib belgilangan: 
­  axborot xavfsizligiga hozirgi vaqtdagi tahdidlar to‘g‘risidagi ma’lumotlarni 
yig‘ish,  tahlil  qilish  va  to‘plash,  davlat  organlari  axborot  tizimlari,  resurslari  va 
ma’lumotlar  bazalariga  noqonuniy  kirib  olish  holatlarining  oldini  olishni 
ta’minlaydigan  samarali  tashkiliy  va  dasturiy-texnik  yechimlarni  operativ  qabul 
qilish bo‘yicha tavsiyalar va takliflar ishlab chiqish; 
­  axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalaridan 
foydalanish 
sohasida 
huquqbuzarliklarning  oldini  olish  masalalari  bo‘yicha  davlat  organlari  va  boshqa 
tashkilotlarning faoliyatini muvofiqlashtirish; 
­  qonun  buzuvchilarni  tahlil  qilish,  identifikatsiyalashda,  axborotlar 
makonidagi 
ruxsatsiz 
yoxud 
buzuvchi 
harakatlarni 
amalga 
oshirishda 
foydalaniladigan  metodlar  va  vositalarni  tahlil  qilishda  telekommunikatsiyalar 
tarmoqlarining  operatorlari  va  provayderlari,  huquqni  muhofaza  qilish  organlari 
bilan hamkorlik qilish; 
­  amaldagi  qonun  hujjatlariga  muvofiq  axborotlashtirish  obyektlarini 
attestatsiyadan o‘tkazish; 
­  davlat  organlariga  axborot  tizimlari  va  resurslari  axborot  xavfsizligi 
siyosatini ishlab chiqish va amalga oshirishda ko‘maklashish; 
­  davlat axborot tizimlari, resurslari va ma’lumotlar bazalarining, shuningdek 
Internet  tarmog‘i  milliy  segmentining  axborot  xavfsizligini  ta’minlash  sohasidagi 
normativ-huquqiy bazani takomillashtirish bo‘yicha takliflar ishlab chiqish; 
­  Internetning milliy foydalanuvchilarini Internet tarmog‘i milliy segmentida 

---

19 
axborot xavfsizligiga paydo bo‘layotgan tahdidlar to‘g‘risida o‘z vaqtida xabardor 
qilish,  shuningdek  axborotlarni  muhofaza  qilish  bo‘yicha  maslahat  xizmatlari 
ko‘rsatish; 
­  Jamoat xavfsizligi va huquq-tartibotni ta’minlash tizimini to‘laqonli tashkil 
etish maqsadida “Xavfsiz shahar” yagona apparat-dasturiy kompleksini ichki ishlar 
organlari,  davlat  organlari  va  boshqa  tashkilotlarning  axborot  tizimlari  hamda 
“Elektron hukumat” tizimlariga integratsiya qilinishi sharti bilan yaratish; 
­  “Xavfsiz  shahar”  yagona  apparat-dasturiy  kompleksini  yaratish  va 
keyinchalik uni butun respublika hududi bo‘yicha joriy etish konsepsiyasini ishlab 
chiqish; 
­  jamoat  xavfsizligi  va  huquq-tartibotni  ta’minlash  sohasida  faoliyatning 
samaradorligi  va  tezkorligini  oshirish  uchun  yagona  navbatchi-dispetcherlik 
xizmati va ma’lumotlarni qayta ishlash markazlarini tashkil etish; 
­  manfaatdor vazirliklar va idoralar bilan birgalikda yangi texnologiyalardan 
foydalangan  holda  jamoat  xavfsizligi  va  huquq-tartibotni  ta’minlash  sohasida 
tegishli qonun va normativ-huquqiy hujjatlar, davlat standartlari hamda qoidalarni 
ishlab chiqish; 
­  belgilangan  vazifalarga  muvofiq  axborot  xavfsizligi  va  jamoat  huquq-
tartibotini  profilaktika  qilish  va  ta’minlash  sohasida  xalqaro  hamkorlikni  tashkil 
qilish.