Axborot jarayonlarining apparat ta’minoti

 Protsessor – qurilma, u  axborotlarni qayta ishlovni ta’minlaydi va kompyuterning boshqa qurilmalari ishini boshqaradi.

Markaziy protsessor (Sentralnыy protsessor (CPU-central processing unit)) –  kompyuterning asosiy hisoblashlar va boshqaruv elementi hisoblanadigan  tranzistorli mikrosxema. U  kompyuterning asosiy “miya”si ham  deb yuritiladi.

  Protsessor -  maxsus kristalli yarimo‘tkazichlardan iborat bo‘lib, unda millionlab tranzistorlar  mayda yo‘lli – provodkalar bilan birlashtirilgandir.  U kristall keramik korpusga joylashtiriladi va kvadrat ko‘rinishidagi qirq oyoqni eslatadi.

  1971 yilda yaratilgan dastlabki Intel kompaniyasining   i4004protsessorlarining bitta kristalida 2300 tranzistor joylashtirilgan bo‘lsa,  2003 yilning 14 aprelida ishlab chiqarilgan Intel Pentium IV  protsessorining bitta kristalida 55 million tranzistor mavjud.

        Doimiy xotira-kompyuterlarda berilganlar unga avvaldan joylashtirilgan doimiy xotira (BIOS) -  kiritish chiqarishning asosiy tizimi mavjud. BIOS (BIOS – Base Input – Output Sustem[1]) –  axborotni dastlabki kiritish – chiqarish tizimi. Aynan bu tizim kompyuterni yuklash va diagnostika qilish bo‘yicha dastlabki  operatsiyalarni amalga oshiradi. Kompyuter yuklangach,  BIOS kompyuter  va uning  barcha elementlarini holatini testdan (nazoratdan) o‘tkazib, keyin boshqarishni markaziy protsessorga o‘tkazadi. Ona platada BIOS  alohida mikrosxema ko‘rinishida joylashtirilgan bo‘ladi.

Bunday xotiradan faqat o‘qish mumkin bo‘lganligi sababli, u ROM -  faqat o‘qish uchun ishlatiladi. Vazifasi, kompyuter jihozlarini ishlashini tekshirish, operatsion sistemaning boshlang‘ich yuklanishini ta’minlash, qurilmalarga xizmat ko‘rsatishning asosiy funksiyalarini bajarish uchun ishlatiladi. Demak, protsessor  – doimiy xotira qurilmasi. U ROM  - Read Only Memory (faqato‘kish uchun) formatida bo‘lib, bu xotradagi  berilganlar   faqat o‘kish uchunqo‘llaniladi. Bu xotirada berilganlar o‘zgarmaydi. Masalan,  kompyuterni dastlabki yuklanishi mikroprotsessor orqali ishga tushuriladi.

  Protsessor razryadliligi (Razryadnost protsessora)– axborot birligini bir vaqtning ichida birgalikda qayta ishlanadigan axborotlar soni. U ichki  registrlarning razryadligiga bog‘liq.