Axborot izlash markazi

Aim.Uz

Axborot izlash markazi

RUX HAQIDA TUSHUNCHALAR.

Ijtimoiy hayot extiyojlari qadim zamonlardan buyon kishini tevarak- atrofidagi odamlarining psixik jihatdan tuzilish xususiyatlarini farqlay bilishga va ularning o'z hatti- harakatlarda hisobga olishga majbur etib kelgan. Dastlabki bu xususiyatlarga jonning ta'siri deb izoh berilgan «Jon» tushunchasining paydo bo'lishi ibtidoiy halqlarning animistik qarashalar bilan bog'liqdir.Ibtidoiy odamning tasvvurida rux tanada batamom ajratilmagan bo'ladi. Bunday tasvvurlar Hayothodisalari va ongi, shu jumladan ketish va shu kabilarni noilmiy, primetiv materialistik tarzda talqin qilish okibatidatarkib topgpandir. Ibtidoiy odam bu xildagi hodisalarining sabablarini tushuntirib berish vositalariga ega bo'lmasdan, bevosita idrok qilinadigan yuzadagi narsani haqiqiy mohiyati sifatida qabul qilib kelgan jumladan tush ko'rish uxlayotganda tanani tark etib yer yuzida kezib yuruvchi ruxning tassavurlari deb tassavur qilingan.Ibtidoiy odam ulimni hayotiy jarayoning oxirgi bosqichi deb tushunilmagan.Shu bois ulim uykuning bir turi sifatida idrok etilib bunda rux allaqanday sabablarga ko'ra tanaga qaytib kelmaydi deb izohlangan.Ibtidoiy odam bu hodisalarni taxmina quyidagicha tushungan. Rux kishining aynan o'zi uning extiyojlarni va odatlari, Hayot kechirish shart sharoit lari tirik odamlarnikidekdir. Marxumlarning ruxlari ham guyo odamlarniki kabi mashg'ulotlar va sosial tartib mavjud bo'lgan. Hamjamiyat tashkiletarmish. Tirik odamlar va marxumlarlarning ruxi o'zaro aloqada bo'lib, moddiy va xo'jalikjihatdan bir-biriga bog'liqdir. Yovvoiy odamning tabiat kashisida ojizligi sababli individning ham, jamiyatning ham ruxdan ana shu tarzda tababliligi haqida tasvvurlar natijasida ruxga tabiat ibodat tarzdagi munosabatlar tarkib topdi.Bu esa dinning dastlabki shakli edi. Keyinchalik jamiyatning ham ruxdan ana shu tarzda keyinchalik jamiyat taraqqiy eta borgan sari planlashtirish va ijroning jismoniy mehnat va ishlab chiqarishning ma'naviy kuchlarining tabaqalashuvi sinfiy jamiyat paydo bo'lishi va kishining mavhumlashtirilishi qobiliyati rivojlana borishi munosabati jonning moddiylikdan ham tabiati haqidagi g'oyalar paydo buldi. Shu bilan birga oldingi antimistik afsonaviy tasvvurlar o'z ruxni borliqning naturafilosoflik manzarasi nutqai-nazardan tushuntirishga urinishlari egalay boshladi.

Aim.uz