Avvalambor, sevimli asarimning dunyoga kelishiga sababchi bo’lgan inson haqida bir og’iz aytib o’tsam. Bu asar, ya’ni Iki eshik orasi’’da asari. Bu asarni 1986-yilda O’tkir Hoshimov tomonidan yaratilgan

Avvalambor, sevimli asarimning dunyoga kelishiga sababchi bo’lgan inson haqida bir og’iz aytib o’tsam. Bu asar, ya’ni “Iki eshik orasi’’da asari. Bu asarni 1986-yilda O’tkir Hoshimov tomonidan yaratilgan. Ijodkor 1941-yilda 5-avgust kuni Toshkentning Do’mbrobod degan joyida tug’ilgan. O’quvchilik chog’laridayoq ijod bilan shug’ullangan. Adib –o’ndan ortiq roman va qissa, ko’plab ta’sirchan hikoyalar,bir necha sahna asarlari muallifi.U dastlabki yirik asari bilan ulkan adibimiz Abdulla Qahhorning nazariga tushgan. Biz maktabda bu ijodkorning “Bolaning ko’ngli podsho” hikoyasini va “Urushning so’ngi qurboni”hikoyalarini o’rganganmiz. Shu jarayonda ijodkorning asarlariga mehr qo’yganman. Keyinchalik uning ko’plab asarlarini o’qib chiqdim, jumladan, uning “Ikki eshik orasi” da romanini ham. Bu asar mamlakatimizda ham, chet ellarda ham sevib o’qilishiga ishonchim komil.
Ushbu roman Toshkent yaqinidagi qishloqlarning birining chorak asrlik hayoti haqida hikoya qilinishi asnosida butun o’zbek xalqining urush yillaridagi matonati va jasorati tasvirlanadi. Undagi voqealar urush arafalarida boshlanadi, urush yillarida va urushdan keyingi davrda davom etadi, 1966-yildagi Toshkent zilzilasi bilan tugaydi.
Bu asar bir qator o’ziga xosliklarga ham ega. Muallif, birinchi navbatda, urushni qoralaydi, uning insoniyat boshiga og’ir kulfatlar olib kelishi mohiyatini ochadi, uning jarohatlari odamlarga ozor yetkazishini ko’rsatadi. Shu bilan birga muallif oddiy odamlarning, ayniqsa, urush yillarida yorqin bo’lgan fazilalatlarini, vatanparvarligi, bardoshi, matonatini ko’rsatadi. Bu fazilatlar hozirgi davr insonlariga yurtimiz taraqqiyotida hissa qo’shishlarida, halol, pok ishlashlarida qo’l keladi deb o’ylayman.
“Ikki eshik orasi’’ da asaridagi qahramonlar ham bir birini to’ldirib asarga o’zgacha ko’rk bag’ishlagan. Asardagi Orif oqsoqol, Xusan Duma, Komil tabib kabi qahramonlar o’zining yorqin fe’l-atvori, ajabtovur qiliqlari va fazilatlari bilan barchamizga o’rnak bo’la oladi. Muallif, ayniqsa, Orif oqsoqol obrazini yoritib bergan. U ayni chog’da, haqiqatni yuzga aytishdan cho’chimaydigan shartaki, jasoratli odam. U odamlarni baholashda o’z me’yoriga ega- odamning belida belbog’i bo’lishi kerak degan aqidaga amal qiladigan mard insonlardan biridir. Belbog’ uning uchun huddi ota-bobolarimizdek mardlik, tantilik,odamlik belgisi.
Romanda Kimsan Xusanov obrazi ham ajoyib. U ham mard,tanti,oriyatli yigit. Ammo u urushda halok bo’ladi. Ammo o’limi oldidan ham jasorat ko’rsatib bir necha fashistlarning kapitanini o’zi bilan birga suv tubiga g’arq qilib olib ketadi.
Asardagi ayol obrazlar ham bir-birini to’ldirib o’zbek ayolining matonatini yaqqol ochib bergan. Qora amma esa juda mehribon, farzandlari uchun jonini ham berishga tayyor ona obrazini yoritadi. Robiya esa soflikni, halollikni, ma’naviy barkamollikni juda yaxshi ochib bergan.
Romanning asosiy qahramonlaridan biri bo’lmish Muzaffar Shomurodov va Munavvar Aliyevalar o’sha mashum urushning qaysidir ma’noda qurbonlari bo’lishdi. Urushdan keyin tug’ilgan bu ikki yosh bir-birini samimiy sevadi.Ammo ular keyinroq ko’kaldosh bo’lib chiqishadi.
Romandagi yana bir asosiy qahramonlardan biri-Shomurodning xotini Ra’no edi. Xalqimizda kurmaksiz guruch bo’lmas deganlaridek Ra’no ham o’zining eriga xiyonat qiladi.Ya’ni u subutsiz, o’ylamay ish qiladigan, o’z baxtini avaylamaydigan ayol bo’ladi.
Shuni xulosa qilish mumkinki,bu asar hayotiyligi bilan,tabiiyligi bilan ajralib turadi. Bu roman xalq hayotining muhim jihatlarini ochib berishi, odamlarimizning go’zal va barkamol ma’naviy qiyofalarini ko’rsatishi bilan katta badiiy qimmat kasb etadi.

1. 
   Kitob – umr yo'llarini yorituvchi so'nmas nur, inson hayotiga mazmun baxsh etuvchi saodat manbai, unga har qanday vaziyatda ham hamroh bo'luvchi sodiq do'st. Insonning ma'naviy kamolotini ta'minlashda kitob singari kuchli qudratga ega vosita yo'q. Shu bois azal-azaldan ma'rifat peshvolari, ahli donishlar butun insoniyatni kitob o'qishga, undan ilmu odob sirlarini o'rganishga chorlab kelishgan.
   

Darhaqiqat, kitob insonni yerdan ko'kka ko'taruvchi, uning ma'naviy quvvatini oshiruvchi buyuk kuchdir. U insoniyatning tarixiy xotirasi, ma'naviy-ma'rifiy olami, ilmiy zaminini mustahkamlovchi, kelajakni yorqin ko'rsatib borishga qodir mash'ala hisoblanadi.
Axloq-odob borasida buyuk asarlar yaratgan Muhammad Jabalrudiy kitob haqida shunday deydi: "Ey, aziz! Kishi uchun kitobdan azizroq va yoqimliroq suhbatdosh yo'qdir. Kitob fasohat, balog'atda, latofatda tengi yo'q, munofiqlikdan xoli hamrohdir. Yolg'izlikda va g'amli ayyomlarda munis ulfatdir. Unda na nifoq boru, na gina. U shunday hamdamki, so'zlarida yolg'on va xato bo'lmaydi. Suhbatidan esa kishiga malollik etmaydi. U o'z do'stining dilini og'ritmaydi. Yuragini esa siqmaydi. U shunday rafiqdirki, kishi orqasidan g'iybat qilib yurmaydi. Uning suhbatidan senga shunday fayzli foydalar etadiki, bunday foydani odamlardan topa olmaysan. Aksincha, aksar odamlar suhbatidan kishiga zarar etadi. Kitobdek do'st ichida barcha ilmu hilm mujassamdirki, u kishilarni o'tmishdan va kelajakdan ogoh qilib turadi. Shuning uchun ham "kitob aql qal'asidir".
Bugun jamiyatimizda kitobxonlikni rivojlantirish, ayniqsa, yoshlar o'rtasida mutolaa madaniyatini rivojlantirishga davlat tomonidan alohida e'tibor berilib, ko'plab samarali ishlar amalga oshirilmoqda. Jumladan, Prezidentimizning
2017 yil 12 yanvardagi "kitob mahsulotlarini chop etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ'ibot qilish bo'yicha komissiya tuzish to'g'risida"gi farmoyishi, 2017 yil 13 sentyabrdagi "kitob mahsulotlarini nashr etish va tarqatish tizimini rivojlantirish, kitob mutolaasi va kitobxonlik madaniyatini oshirish hamda targ'ib qilish bo'yicha kompleks chora-tadbirlar dasturi to'g'risida"gi va 2018 yil 12 maydagi "Buyuk allomalar, adib va mutafakkirlarimiz ijodiy merosini keng o'rganish va targ'ib qilish maqsadida yoshlar o'rtasida kitobxonlik tanlovlarini tashkil etish to'g'risida"gi qarorlari asosida mamlakatimizda kitobxonlik madaniyatini rivojlantirishga qaratilgan bir qator tashkiliy-amaliy chora-tadbirlar amalga oshirilishi jamiyatda kitobga bo'lgan munosabatning ijobiy tomonga o'zgarishiga zamin yaratdi.
O'zingiz o'ylang, kitob o'qimagan, dunyoqarashi tor, notiqlik mahorati bo'lmagan har bir fuqaro yoki ishchi xodimlar vazifalarni sifatli bajara oladimi? Biror-bir muammo yuzasidan yordam so'rab kelgan fuqaroga qonuniy yo'l-yo'riq ko'rsata oladimi? Albatta, yo'q. Shu nuqtai nazardan qaraganda, bugun har bir inson kitob madaniyat targ'ibotchisiga aylanishi, buning birinchi sharti sifatida, avvalo, o'zi kitobga oshno bo'lishi lozim.

2. 
   “Ikki eshik orasi’’ da asaridagi qahramonlar ham bir birini to’ldirib asarga o’zgacha ko’rk bag’ishlagan. Asardagi Orif oqsoqol, Xusan Duma, Komil tabib kabi qahramonlar o’zining yorqin fe’l-atvori, ajabtovur qiliqlari va fazilatlari bilan barchamizga o’rnak bo’la oladi. Muallif, ayniqsa, Orif oqsoqol obrazini yoritib bergan. U ayni chog’da, haqiqatni yuzga aytishdan cho’chimaydigan shartaki, jasoratli odam. U odamlarni baholashda o’z me’yoriga ega- odamning belida belbog’i bo’lishi kerak degan aqidaga amal qiladigan mard insonlardan biridir. Belbog’ uning uchun huddi ota-bobolarimizdek mardlik, tantilik,odamlik belgisi.
   

Romanda Kimsan Xusanov obrazi ham ajoyib. U ham mard,tanti,oriyatli yigit. Ammo u urushda halok bo’ladi. Ammo o’limi oldidan ham jasorat ko’rsatib bir necha fashistlarning kapitanini o’zi bilan birga suv tubiga g’arq qilib olib ketadi.
Asardagi ayol obrazlar ham bir-birini to’ldirib o’zbek ayolining matonatini yaqqol ochib bergan. Qora amma esa juda mehribon, farzandlari uchun jonini ham berishga tayyor ona obrazini yoritadi. Robiya esa soflikni, halollikni, ma’naviy barkamollikni juda yaxshi ochib bergan.
Romanning asosiy qahramonlaridan biri bo’lmish Muzaffar Shomurodov va Munavvar Aliyevalar o’sha mashum urushning qaysidir ma’noda qurbonlari bo’lishdi. Urushdan keyin tug’ilgan bu ikki yosh bir-birini samimiy sevadi.Ammo ular keyinroq ko’kaldosh bo’lib chiqishadi.
Romandagi yana bir asosiy qahramonlardan biri-Shomurodning xotini Ra’no edi. Xalqimizda kurmaksiz guruch bo’lmas deganlaridek Ra’no ham o’zining eriga xiyonat qiladi.Ya’ni u subutsiz,o’ylamay ish qiladigan, o’z baxtini avaylamaydigan ayol bo’ladi.

3. 
   Bolalarni kitob o'qishga majburlab bo’lmaydi. Ularni undashi mumkin bo'lgan yagona narsa yoshi kattalarga taqliddir. Bir yilda 100 ta kitob o'qish va uni tugatishni maqsad qilib qo'ying. Qanday qilib?