Avtotraktor dvigatellari va ekologiya’’ kafedrasi ‘ekologik monitoring’’ fanidan ma’ruzalar matni toshkent-2009



Download 271,5 Kb.
bet17/21
Sana24.01.2022
Hajmi271,5 Kb.
#406757
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21
Bog'liq
EKOLOGIK MONITORING Toshkent 2009

6 - M A ` R U Z A
Mavzu: Shaharlarning sanoat va avtotransport korxonalarining ekologik monitoringi.
Reja:

1. Shahar xududining ekologik holatini baxolovchi parametrlar.

2. Shaxar monitoringini tashkil etish va shtkazish muammolari.

3. Sanoat korxonasi EM.


I.Shaxarning ekologik xolatini baholovchi parametrlarga quyidagilar kiradi:
1. Tabiiy ekotizmning holati:

a) Atm. havosini M

b) YOg'inlar qoplamasi ifloslanishlar M

v) Er osti va er usti suvlar ifloslanishi



g) Bioindikatorlar bo’yicha biota ifloslanishi M
2. Hududni tibbiy - dimografik baholash.

A. Kasallanishning retroskopik baholash.

Aholi sog'lig'ini EM natijalariga bog'lash

B. Aholi organizmlaridagi toksik moddalarni tarkibini dinamikasini aniqlash:


1. immunologik, endokrinologik, toksikologik tekshirishlar.

2. Muhit, suv va oziq-ovqatlarni ifloslanishlarini aholi sog'ligiga

ta`siri.
3. Shaharni ekologo-toksikologik holatini baholash.

1. Ijt. ekologik baholash.

A. Axborotlar bazasini yaratish. Aholini tuzilish hususiyatlari:

1. Yashash joyi.

2. Ijt. infratuzilmalar bilan ta`minlanishi.

3. Jinoyatchyushk darajasi.

4. Siyosiy qarashlar.

B. Shaharning muhitini ifloslantiruvchi manbalar tahlili. V. Ijt. ekologik omillarni kompleks baholash.
4. M. Natijalari:

1) kom'pyuter geoaxborot tizimiin yaratish, ma`lumotlar asosida

kelgusi qarorlarga qabul qilish.

2) Ekol. axborotlarni kompleks tahlili va ekspert baholash.



3) EM. natij. yordamida ekol. nazorat bo’yicha tadbirlar rejasini i\ch

5. M. ning kalit vazifalari.

1) ijt-demografik tekshirish.

2) reklamalarni joylashtirish.

3) loyihalashtirilayotgan imoratlardagi yashash joylarini baholash.

4) Kommunal transport marshrutlarini tashkil etish.


6. M. natijalari bo’yicha asosiy ko’rsatkichlarni baholash.

- aholini zichligi.

- mehnat resurslari balansi

- yashash joylarin holati

- siyosiy qarashlar

- piyodalarning xarakat jadalligi

- turg'un ifloslantiruvchi manbalarni joylanishi.

M. natijalariga asosan quyidagi geoaxborotlar olinadi. Xarita shaklida.



1) Yashash joylari joylanishi bo’yicha zonalarga ajratish.

2) Ifloslanish xarakteriga qarab zonalarga ajratish.

3) Geoekologik risk qarab zonalarga ajratish.

4) Jinoyatchilik darajasi xarita.



5) Transport oqimi va piyodalar xarakati bo’yicha xarita.

Bu xaritalar to’ldirilishi va o’zgartirilishi mumkin.
II. Yirik shaxarlarning ekol. m. ni tashkil qilish va olib borish

juda murakkab va ko’p qirrali jarayon hisoblanadi. Chunki bunday shaxarlarda birinchidan aholi ko’p yashaydi va kelib ketuvchilar soni ham ko’p. Shahar bu aholi ommasini joylashtirish, xizmat qilish, to’ydirish, issiqlik, gaz, benzin, oziq-ovqat va xo’jalik mahsulotlari bilan ta`minlashi kerak. So’ngra ulardan chiqqan maishiy va sanoat chiqindilarni to’plash, utilizasiya qilish kerak.

Bu ishlarni bir maromda va vaqtida muntazam bajarish uchun doimiy ravishda shaharni atm.havosi sifatini, suvini, tuprog'ini holatini kuzatib, tekshirib turilishi kerak. Bu vazifalarni bajarilish shahardagi sanoat va administrativ korxonalarni va ularda ishlovchi kishilarni faoliyatida, umuman hayotda muhim ahamiyat kasb etadi.


Shuning uchun shaharni EM olib borishda shaxar tabiatni muhofaza qilish qo’mitasini tegishli idoralari, gidrometmarkaz, sanepidnadzor, atr.muh.himoyasi Deportamenti va boshqa bir qancha shahardagi ma`sul korxonalar va laborotoriya markazlari faoliyat olib boradi. Bu korxonalarni axborot bilan ta`minlash uchun shaharlarda bir qancha turg'un kuzatish postlari va ko’chma laborotoriyalar xizmat qiladi. Bulardan tashqari atr.muh. holatini kuzatuvchi avtomatik stansiyalar uzluksiz ishlaydi. Turg'un nazorat postlari ifloslantiruvchi manbalarga yaqin joylarda joylashtiriladi. Suv ob`ektlarini M. uchun maxsus stansiyalar va kimyoviy laborotoriyalar ish olib boradi.

Katta shaharlar atm.havosini sifatiga albatta transport vositalari katta ta`sir ko’rsatadi. Ularning 2G bilan butun shaharni havosi ifloslanadi (6(N80% gacha)

Shuning uchun shahar transport tarmog'ini tashkil etish, chorraxalar va ko’chalarning joylanishi, harakat oqimini regulirovka qilish, transport turlarini tanlash va ularning texnik holatini doimiy nazorat qilib turish, svetoforlarni joylanishi va boshqa olimlar (elektirotiransport) juda katta ahamiyat kasb etadi (transport turlari, yoki, yoqilg'i turlari, xarakatgrafigi va h).

Shaharlardagi ATM ni boshqarish uchun qabul qilinadigan qaror uchun EM ning quydagi axborotlari kerak bo’ladi:

1) ATM etalon xaraktiristikalari. (PDK)

2) ATM ni har hil vaqt oralig'idagi holati

xaraktiristikalari.

3) ATM ni ifloslantruvchilarning harakterlari. (PDV).

4) Qisqa va uzun muddatli ATM holatini darajasini

bashoratlari.
1) shahardagi favqulotda hodisalar va avariyalar haqida tezkor

ma`lumot olish.

2) shaxardagi ekalogik holatni havtalik natijalarining

bilishi va baholash.

3) Shahardagi ekalogik holat mumtazam bashorat qilib borish.

4) Shahardagi epidemologik holatini natijalarining



to’plami.

5) Yillik hisobotlarni tayarlash va tahlil qilish.

Shahar EM tizimi 2 darajada tashkil qilinadi.

1) mahsus EM tizimchalari, shahar va tarmoqlar hududiy

markazlari va ilmiy-texnikaviy korhonalar.

2) Umumshahar axborot tizimchalari, analitik markazlar,

shahar boshqaruv orginlari.

Bunda birinchi darajada yig'ilgan axborot ikkinchi darajaga berilib tahlil qilishib so’ngra tegishli idoralarga bajarish uchun tarqatiladi.

Yuqorida keltirilgan tadbirlar tegishli vazirliklar va boshqarmalar tomonidan tuzilgan dasturlar asosida amalga oshiriladi. Bu dasturlarni tuzishta kerakli jixozlar bilan ta`minlash, zamonaviy texnika vositalari, nazorat postlarini tashkil etish, fizik parametirlarni nazoratini tashkil etish, masofadan turib boshqaruvchi zamonaviy nazorat vositalari, geoaxborot tizimlarini tashkil etish, madellashtirish dasturlari ishlab chiqarish va boshqalari ko’zda tutiladi.
111. Sanoat korxonasining EM tashkil etish quydagi etaplarda olib boriladi.

- texnik reglamentlarni o’rganish;

- chiqindilar manbalarini inventarizasiya qilish;

- ATM holatini taxlil qilish;

- Qurilayotgan korxona hududini foimonitorligini o’tkazish;

- PDK va PDV larni aniqlash;



- Ifloslantruvchi ro’yxatli tuzish (korxona faoliyatiga qarab).

Fan manito’ringi korxoni ishga tushkandan keyin uning ATM ga ta`sirini aniqlovchi etalon bo’lib qoladi.

Korxonaning ATM komponentlari bilan o’zaro ta`sirini quydagi sxemada ko’rish mumkun.

Korxona joylashgan hudud M.uning o’zining xizmati va hududiy gidromet, goe sanepidnadzor yoki tab.mux qil qo’mitasi tomonidan amalga oshiriladi. Korxona uchun EM dasturini tuzishda quydagilar inobatga olinadi:

1) Korxonani arxitektura - qurilish rejasi, maydoni, i\ch



jixozlarini o’rnatilishi va joylanishi.

2) I\Ch -texnologik talablar-suv, elektroenergiya va gazlarni

ishlatish imkoniyatlari.

3) Gaz oqimining M. parametrlari -chang, gazlar, zararli

moddalarning konsentrasiyasi, korroziyaga aksivligi,

namlik xarorat.

4) Moddalarni fizik xususiyatlari kriteriyalari (masalan

adeorbsiyaga).



Atmosferani ifloslantiruvchi korxonalarni (baland chiqarish trubalari bor) EM ni tashkil etishda nazorat datchiklarni issiqlik stansiyalarida-1 Okm, AES - ZOkm radiusdan tashqarida o´rnatiladi.


Download 271,5 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   13   14   15   16   17   18   19   20   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish