Корхона активлар
|
Фойда солиғи тўлангунга қадар фойда
|
2013
|
Давр бошига
|
907961,8
|
Ўтган йил шу даврида
|
51460,8
|
Давр охирига
|
816652,6
|
Ҳисобот даврида
|
-56082,9
|
Ўртача
|
862307,2
|
-2311,05
|
2014
|
Давр бошига
|
816652,6
|
Ўтган йил шу даврида
|
-56082,9
|
Давр охирига
|
747369,6
|
Ҳисобот даврида
|
104990,5
|
Ўртача
|
782011,1
|
24453,8
|
2015
|
Давр бошига
|
747369,6
|
Ўтган йил шу даврида
|
104990,5
|
Давр охирига
|
726028,4
|
Ҳисобот даврида
|
29132,3
|
Ўртача
|
736699
|
134122,8
|
2016
|
Давр бошига
|
726028,4
|
Ўтган йил шу даврида
|
29132,3
|
Давр охирига
|
829689,2
|
Ҳисобот даврида
|
61711,8
|
Ўртача
|
777858,8
|
45422,05
|
2017
|
Давр бошига
|
829689,2
|
Ўтган йил шу даврида
|
61711,8
|
Давр охирига
|
1086774,5
|
Ҳисобот даврида
|
215481,2
|
|
958231,85
|
277193
|
Корхонада 2013 йил ҳисобот даври охирида зарар кўрилиши, бир вақтнинг ўзида активлар суммасининг камайиши активлар рентабеллигининг паст даражада бўлишига олиб келган. 2014 йилда эса, активлар суммасида яна йил бошига нисбатан камайиш кузатилсада, корхона фойдаси кескин, яъни йил бошига нисбатан, 2,9 баробарга ўсганлигини кўришимиз мумкин. Мазкур ҳолат бир томондан активлар рентабеллигини ошган деган хулоса чиқаришга олиб келсада, иккинчи томондан активлар суммасининг ошиши фойдага таъсири йўқлигини кўрсатган.
2015 йилда активлар суммаси ўтган йилган нисбатан сезиларли бўлмаган миқдорда, яъни 3 фоизга пасайган бўлсада, корхона фойдаси ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3 баробарга пасайган. Бу эса, мазкур рақамларга асосланган ҳолда хулоса чиқариш имконини бермайди.
2016 йилда яна корхона фойдасида кескинлик кузатилиб, ўтган йилнинг шу даврига нисбатан корхона фойдаси 2,7 баробарга ўсган. Активларнинг ўсиши эса, 15 фоизни ташкил этмоқда.
Корхона бўйича кўрсаткичлар яна ноодатий ўзгаришларни касб этиб, 2017 йилда активлар суммаси йил бошига нисбатан, 31 фоизга ошган бўлса, корхона фойдаси ўтган йилнинг шу даврига нисбатан 3,5 баробарга ошган.
Корхона бўйича умумий хулоса қиладиган бўлсак, корхона фойдаси ва активлар рентабеллиги ўртасида тўғридан тўғри боғлиқлик мавжуд эмас. Бирининг ўзгариши иккинчисининг мос равишда ўзгаришини таъминламайди.
“Ravon Kelajak trans” корхонаси маълумотларини таҳлил қилар эканмиз, корхона активлари рентабеллиги ижобий, яъни 2013-2015 йилларда бир мунча паст бўлсада, 2016-2017 йилларда ўсиш тенденциясига эга (4-жадвал).
Кўрсаткичлар
|
Корхона активлар
|
Фойда солиғи тўлангунга қадар фойда
|
2013
|
Давр бошига
|
1656972,2
|
Ўтган йил шу даврида
|
259217,9
|
Давр охирига
|
1631850,3
|
Ҳисобот даврида
|
26275
|
Ўртача
|
1644411,25
|
142746,5
|
2014
|
Давр бошига
|
1631850,3
|
Ўтган йил шу даврида
|
26275
|
Давр охирига
|
1577322,4
|
Ҳисобот даврида
|
23496,8
|
Ўртача
|
1604586,35
|
130621,5
|
2015
|
Давр бошига
|
1569883,7
|
Ўтган йил шу даврида
|
23496,8
|
Давр охирига
|
1688179
|
Ҳисобот даврида
|
52128,2
|
Ўртача
|
1629031,35
|
37812,5
|
2016
|
Давр бошига
|
1697153,9
|
Ўтган йил шу даврида
|
52128,2
|
Давр охирига
|
1832249,7
|
Ҳисобот даврида
|
77812
|
Ўртача
|
1764701,8
|
64970,1
|
2017
|
Давр бошига
|
1832249,6
|
Ўтган йил шу даврида
|
77812
|
Давр охирига
|
2145123,6
|
Ҳисобот даврида
|
580694,1
|
|
1988686,6
|
329253,05
|
Навбатдаги объектимиз маълумотларини таҳлил қилар эканмиз, янаям юқоридаги берган дастлабки хулосаларимизга амин бўламиз. Яъни, мазкур корхонада, 2013 йилда активлар суммаси йил бошига нисбатан 2 фоизга камайган бўлсада, корхона фойдаси ўтган йилнинг шу даврига нисбтан сал кам 10 баробарга (985 фоиз) ошган. 2014 йилда активлар суммаси қисман пасайиб, корхона фойдасида ҳам катта ўзгаришлар бўлмаган. 2015 йилда корхона 2 баробардан кўпроққа ошган бўлиб, активлар суммаси сезилмас даражада ошган.
2016 йил ҳам нормал бўлсада, 2017 йилда активлар суммаси йил бошига нисбатан, 17 фоизга ошган бўлса, корхона фойдаси ўтган йилнинг шу даврига нисбтан, 7,45 баробар (746 фоиз) ўсган. Бу эса, активлар соф рентабеллигини аниқлашда ички маълумотлардан, хусусий рақамлардан фойдаланиш лозимлигини кўрсатади.
4. Хулоса ва таклифлар.
Юқорида кўриб чиқилганлар асосида қуйидаги хулосалар шакллантирилди:
1. Автомобиль транспорти корхоналарида рентабелликни таҳлил қилиш ва уни ошириш бўйича бошқарув қарорини қабул қилиш учун:
- корхона фаолияти йўналишидан келиб чиқиб, даромад манбаларини турларга бўлиб олиш;
- фаолият фойдаси ва умумий фойдани алоҳида ажратиб олиш;
- рентабелликка таъсир қилувчи ички ва ташқи омиллар ҳамда уларнинг рентабелликка таъсир даражасини аниқлаш;
- рентабелликни аниқлашда албатта тармоқ хусусиятини инобатга олиш мақсадга мувофиқ.
2. Активлар рентабеллигини аниқлашда активлар суммаси йил давомида ошиб, камайиб, кўпайиб туришини ва баланс ҳисоботида фақатгина йил боши ва йил охиридаги сумма кўрсатилишини, аммо, фойда эса, йил давомида неча маротаба бўлса ҳам ҳаммаси қўшиб кўрсатилишини ҳисобга олиб, активларни ҳам корхона ички ҳисоб маълумотлари асосида барча фойда олинган даврдар бўйича ўртача суммасини олиш мақсадга мувофиқ.
3. Бизнинг фикрича, активлар рентабеллигини аниқлашда икки тушунчадан фойдаланиш мақсадга мувофиқ. Биринчи, амалдаги тартибга кўра аниқланадиган, корхона фойда солиғи тўлангунга қадар фойданинг активлар ўртача йиллик қийматини – активлар рентабеллиги сифатида ҳисоблаш. Иккинчи фаолият билан боғлиқ фойдани айнан шу фойдани шаклланишида қатнашган активларнинг ўртача йиллик қийматига нисбатан ҳисобланадиган активлар соф рентабеллигини аниқлаш лозим. Бундан активлар ўртача йиллик қийматини ҳисоблашда фақат йил боши ва йил охиридаги қийматини эмас, ўрта оралиқдаги фойда кўрсаткичлари ҳисобланган даврлар бўйича олиш мақсадга мувофиқ.
Do'stlaringiz bilan baham: |