Avtomobil elektr jihozlarini ishlatish, diagnostika qilish va

Akkumulatorlar batareyasi (AKB) nosozliklarining yuzaga
kelish sabablari, ularning diagnostikasi va bartaraf
etish usullari

---

33

---

34
2.2. Avtomobil generatorlari
2.2.1. Avtomobil generatorlarining ekspluatatsiya rejimlari
Generator  yuklamasi  unga  ulangan  iste’molchilarning  quv-
vatiga, akkumulator batareyasining zaryad holatiga va rotorning
aylanishlar chastotasiga bog‘liq bo‘ladi. Generator rotori salt yurish
rejimidagiga  nisbatan  past  aylanishlar  chastotasida  aylanganda,
iste’molchilar elektr energiya bilan faqat akkumulator batareyasi
orqali ta’minlanadi. Salt yurish rejimida boshlang‘ich aylanishlar
chastotasi  ortgan  sari  yuklamaning  bir  qismi  generatorga  tusha
boshlaydi. Aylanishlar chastotasi yanada ko‘payishi bilan genera-
tor yuklamasi ortadi, batareyaniki esa tegishli kamayib boradi,
bu rejim generator barcha yuklamani o‘ziga olguncha davom etadi.

---

35
Rotorning aylanishlar chastotasi undan keyin ham ortganda ge-
nerator  iste’molchilarni  elektr  energiya  bilan  to‘liq  ta’minlaydi
hamda akkumulator batareyasini zaryadlaydi.
Avtomobil shahardagi yo‘l harakati jadallashgan sharoitda eks-
pluatatsiya qilinganda, elektr ta’minoti tizimi vaqt birligida eng
kam elektr energiya chiqaradi. Bunda tez-tez svetoforlarda to‘xtash-
lar takrorlanib turishi va unda dvigatel salt yurish rejimida ishlashi
tufayli rotorning o‘rtacha aylanishlar chastotasi juda past bo‘ladi.
Kechki payt va tunda eng katta quvvatli yoritish, qish faslida esa
isitgichlar uzoq vaqt ishlatiladi. Bu holatlar elektr ta’minoti tizi-
mining  noxush  rejimda  ishlashiga  olib  keladi.  Bunday  rejimda
akkumulator  batareyasining  razryadlanish  davri  avtomobilning
umumiy ishlashiga nisbatan ko‘payadi va zaryad balansini ta’min-
lash qiyinlashadi. Shuning uchun generator qurilmalarini samarali
ishlatish, ularga o‘z vaqtida texnik xizmat ko‘rsatish, nosozliklarni
aniqlash  va  bartaraf  etish,  buning  uchun  zamonaviy  diagnostik
qurilmalar va vositalardan foydalanish katta ahamiyatga ega.