Avtomobil elektr jihozlariga qo‘yiladigan asosiy texnik talablar

41. TEBRANUVCHI KUCHLANISH ROSTLAGICHI YAKORCHASINI TEBRANISH CHASTOTASINI ORTTIRISH USULLARI.Yuqorida ko‘rsatilganidek, rostlangan kuchlanishning tebranishi tok iste’molchilariga sezilmasligi uchun rostlagich yakorchasining tebranish chastotasi 30 Gs dan kam bo‘lmasligi kerak. Yakorchaning tebranish chastotasini orttirish uchun avvalo, uning mexanik inersiyasi kamaytiriladi. Buning uchun u mumkin qadar yupqa va engil qilinadi va unga uchburchak yoki yarim doira shakli berilib, og‘irlik markazi aylanish o‘qiga yaqinlashtiriladi. Ammo yakorchaning mexanik inersiyasini kamaytirish hisobiga tebranish chastotasini orttirish, quvvati uncha katta bo‘lmagan ( 100 Vt gacha) generatorlardagina samara beradi. Generatorning quvvati ortishi bilan uning o‘zaklaridagi magnit oqimi va uyg‘otish chulg‘amidagi induktivlik ham ortadi va natijada, rostlagich o‘zagining magnit inersiyasi kuchayishi hisobiga kuchlanishning o‘sish va pasayish jarayonlari sekinlashadi. Rostlagichning magnit inersiyasini kamaytirish uchun kontaktlar tutash holda uning o‘zagini sun’iy ravishda magnitlash va kontaktlar uzilganda esa magnitsizlash zarur. Buni amalga oshirish uchun rostlagich o‘zagiga maxsus tezlatuvchi chulg‘am o‘raladi yoki rostlagich chulg‘ami zanjiriga tezlatuvchi qarshilik ulanadi. Hozirgi vaqtda, ishlatishga qulay bo‘lgan, rostlagichning tezlatuvchi qarshilik ulangan sxemasi kengroq tatbiq topgan (1.27-rasm). Bu sxemada rostlagich chulg‘ami (RCh) generator bilan qo‘shimcha qarshilik Rq ga ketma-ket ulangan tezlatuvchi qarshilik Rt orqali bog‘langan. Yakorchani tebranish chastotasini tezlatish quyidagicha amalga oshiriladi: Kontaktlar tutash bo‘lganda, rostlagich chulg‘ami RCh ga uzatilayotgan kuchlanish generatorning kuchlanish qiymatiga deyarli teng bo‘ladi, chunki tezlatuvchi qarshilik Rt orqali o‘tayotgan rostlagich chulg‘amining toki iCH ning qiymati juda kichik va Rt da (ya’ni "a" nuqtada) kuchlanishning pasayishi hisobga olmasa ham bo‘ladigan darajada kam bo‘ladi

URCh = UG – ich  Rt  UG . Kontaktlar uzilganda tezlatuvchi qarshilik orqali ich bilan birgalikda qiymati nisbatan katta bo‘lgan uyg‘otish toki IU ham o‘ta boshlaydi, natijada "a" nuqtada kuch-lanishning pasayishi ancha sezilarli bo‘ladi va rostlagich chulg‘amiga uzatilayotgan kuchlanish ham keskin kamayadi

URCh = UG - ( ich + IU ) Rt