“avtomatlashtirishning texnik vositalari” fanidan leksiyalar kursi

 
23.4. Tashqi xotira 
Kompyuterning tashqi xotirasi – bu joylashtirilgan qattiq diskda (venchester) 
va olinuvchi qattiq diskdagi axborotni jamlovchi qurilmalardir. Magnitli disklar 
axborotni sektorlarga bo‘lingan, doirasion, yuzasi magnit qoplamali diskda saqlaydi. 
Optik disklarda esa axborot yozishni tashkillashtirish xuddi magnit disklardek bo‘lib, 
lekin yozish va o‘qish vositasi lazer nuri orqali maxsus tarkibli qoplamani kuydirish 
orqali axborot yoziladi va axborot yozgan nurdan kuchsizroq nur yordamida uni 
o‘qiladi. Disk jamlovchida doimiy aylanib turadi, axborotni yozish va o‘qish disk 
radiusi bo‘ylab xarakatlanuvchi magnit (lazer nurli) boshoq yordamida amalga 
oshiriladi. Jamlovchi qurilmalarni ustida olib borilgan izlanishlar va ishlab chiqarish 

---

343 
texnologiyasining doimiy rivojlanishi sharofati evaziga ularning konstruksiyasi 
ixchamlashib, venchesterning sig‘imi esa bir necha o‘nlab gigabaytgacha yetdi. 
Disk jamlovchilarni va axborotni saqlash tamoyillarini batafsil bayon qilish 
ko‘p joy talab etadi va bu mavzu ushbu kitob mazusidan chetda bo‘lganligi uchun biz 
bu yerda axborot almashuvini tashkil etilishining ba’zi xususiyatlarini ko‘rib 
chiqamiz. 
Har qanday jamlovchining muhim ko‘rsatgichi – bu uning tezligidir, U 
quydagilardan tashkil topadi, bir tarafdan – magnit boshoqni kerakli holatga o‘tish 
vaqti bo‘lsa, boshqa tarafdan – axborotni yozish/o‘qish tezligi bo‘ladi. Kompyuterni 
jamlovchi bilan aloqasini ta’minlovchi interfeys tezligi va shuningdek axborot 
almashuvini tashkil qilishda ishlatiladigan usulining imkoniyati ham ahamiyatga 
egadir.
Hozirgi vaqtda venchester uchun ikkita standart eng ko‘p tarqalgan: 
-
IDE (Integrated Drive Electronics)
– diskli jamlovchilar uchun interfeys, 
haqiqiy nomi – ATA (AT Attachment). Aynan shu interfeys shaxsiy kompyuterlarda 
asosiy bo‘lib xizmat qiladi. Almashish tezligi 133 Mbayt/s ga yetishi mumkin. 
-