Avtomatlashtirilgan

Bilimlar bazasini ishlab chikish: yechimlar daraxti 

Xammasidan oldin karor kabul uchun vazifani ekspert tizimini ishlab 

chikadigan kilib ko‘yamiz. Mos keluvchi vazifa karor kabul kilishda 

FTZ(fikrlashning teskari zanjri) dan foydalanilishi mumkin, yoki vazifa boshkacha 

bo‘lishi mumkin,ya’ni boshka vaziyatdan kelib chikkan xolda: ishga kirishni 

xoxlagan odam katta firma direktori oldiga keldi. Direktor firmadagi umumiy axvol 

va mutaxassislarga firmaning talabi xakida, uning tanlovi xakidagi ma’lumotlar 

bilan tanishtiradi. Ishga kelayotgan odamning firmada kanday ish bilan 

shug‘ullanishini xal etish direktor uchun muxim xisoblanadi.

Shu boisdan vazifada bo‘lishi mumkin bo‘lgan bir kancha variantlardan birini 

tanlash kerak, uning yechimi uchun FTZdan foydalanish mumkin. Xakikatda javob 

allakachon mavjud. Ish so‘rab kelgan odam diretstor oldida o‘tirib bor kuchi bilan 

unda yaxshi taassurot koldirishga xarakat kiladi. Agar bu odam direktorga mak’ul 

kelsa, unga mos keluvchi lavozimni tanlashi kerak. Direktor o‘sha odamga, to‘g‘ri 

tanlovni amalga oshirish imkonini beruvchi javob oladigan savollar berishi zarur. 

Demak, vazifa ko‘yildi. Endi uni ko‘rgazmali tarzda takdim etish lozim. 

O‘xshash vazifalarni tasvirlash uchun odatda yechimlar daraxti deb nomlanuvchi 

diagrammalardan foydalaniladi. Yechimlar daraxti zaruriy aniklik beradi va fikrlash 

yo‘nalishini kuzatishga imkon beradi. 

172. Bilimlarni strukturlashtirish. Bog’langanlik.
1960-yillarning boshlariga kelib, ushbu tuzilmalardan asosiy ma'lumotlarni namoyish qilish uchun foydalanadigan bog'langan ro'yxatlar va tillarning foydaliligi aniqlandi. Bert Grin MIT Linkoln laboratoriyasi 1961 yil mart oyida elektronikada inson omillari bo'yicha IRE Transaction-larda "Belgilarni manipulyatsiya qilish uchun kompyuter tillari" nomli sharh maqolasini nashr etdi, unda bog'langan ro'yxat yondashuvining afzalliklari umumlashtirildi. Keyinchalik Bobrow va Rafaelning "Ro'yxatni qayta ishlashga oid kompyuter tillarini taqqoslash" maqolasi 1964 yil aprel oyida ACM Communications-da paydo bo'ldi. Bog'langan ro'yxatning har bir yozuvi ko'pincha "element" yoki "tugun'.
Keyingi tugunning manzilini o'z ichiga olgan har bir tugunning maydoni odatda "keyingi havola" yoki "keyingi ko'rsatgich" deb nomlanadi. Qolgan maydonlar "ma'lumotlar", "ma'lumot", "qiymat", "yuk" yoki "foydali yuk" maydonlari sifatida tanilgan.

Ro'yxatning "boshi" uning birinchi tugunidir. Ro'yxatning "dumi" boshdan keyin ro'yxatning qolgan qismiga yoki ro'yxatdagi oxirgi tugunga ishora qilishi mumkin. Yilda Lisp va ba'zi bir olingan tillarda keyingi tugun "cdr'(talaffuz qilinadi) mumkin) ro'yxat, bosh tugunning foydali yukini "mashina" deb atash mumkin. Ikkala bog'langan va yakka bog'langan

Ikki marta bog'langan ro'yxatlar bitta tugun uchun ko'proq joy talab qiladi (agar foydalanmasa) XOR-ulanish), va ularning boshlang'ich operatsiyalari qimmatroq; ammo ularni boshqarish osonroq, chunki ular ro'yxatga har ikki yo'nalishda ham tezkor va oson ketma-ket kirish imkoniyatini beradi. Ikki marta bog'langan ro'yxatda faqat shu tugunning manzili berilgan doimiy sonli operatsiyalarga tugunni qo'shish yoki o'chirish mumkin. Alohida bog'langan ro'yxatda xuddi shunday qilish uchun quyidagilar bo'lishi kerak ko'rsatgich manzili yoki butun ro'yxat uchun dastak bo'lgan tugunga (birinchi tugun bo'lsa) yoki havoladagi maydonga oldingi tugun. Ba'zi algoritmlar ikkala yo'nalishda ham kirishni talab qiladi. Boshqa tomondan, ikki tomonlama bog'langan ro'yxatlar quyruqni taqsimlashga imkon bermaydi va ulardan foydalanish mumkin emas doimiy ma'lumotlar tuzilmalari.

Dumaloq bog'langan va chiziqli bog'langan

Dairesel bog'langan ro'yxat tabiiy ravishda dairesel bo'lgan massivlarni ifodalash uchun tabiiy variant bo'lishi mumkin, masalan. a burchaklari ko'pburchak, hovuz tamponlar ichida ishlatiladigan va chiqarilgan FIFO ("first in, first out") tartibi yoki bo'lishi kerak bo'lgan jarayonlar to'plami umumiy vaqt yilda tartibli tartib. Ushbu dasturlarda har qanday tugunga ko'rsatgich butun ro'yxatning tutqichi bo'lib xizmat qiladi.
Dumaloq ro'yxat bilan so'nggi tugunga ko'rsatgich bitta havolani bosib, birinchi tugunga ham oson kirish imkonini beradi. Shunday qilib, ro'yxatning ikkala uchiga kirishni talab qiladigan dasturlarda (masalan, navbatni amalga oshirishda) dumaloq tuzilma strukturani ikkitaning o'rniga bitta ko'rsatgich bilan boshqarishga imkon beradi.
Dumaloq ro'yxatni doimiy ravishda har bir qismning oxirgi tugunining manzillarini berish orqali ikkita dumaloq ro'yxatga bo'lish mumkin. Amaliyot ushbu ikkita tugunning bog'lanish maydonlari tarkibini almashtirishdan iborat. Xuddi shu operatsiyani ikkita aniq ro'yxatdagi istalgan ikkita tugunga qo'llash ikkita ro'yxatni bitta ro'yxatga qo'shadi. Ushbu xususiyat ba'zi bir algoritmlar va ma'lumotlar tuzilmalarini, masalan, to'rt qirrali va yuzi.
Bo'sh uchun eng oddiy tasvir dumaloq list (agar bunday narsa mantiqiy bo'lsa) - bu bo'sh ko'rsatgich, bu ro'yxatda tugun yo'qligini bildiradi. Ushbu tanlovsiz, ko'plab algoritmlar ushbu maxsus ishni sinab ko'rishlari va uni alohida ko'rib chiqishlari kerak. Aksincha, bo'shni belgilash uchun nulldan foydalanish chiziqli ro'yxat tabiiyroq va ko'pincha kamroq maxsus holatlarni yaratadi.
173. Bilimlarni strukturlashtirish. Faollik.

• 
  Mahsuliy (produksion) qoidalarning modellari
  

• Freymli modellar

  
  

• Semantik modellar

  
  

MAHSULIY (PRODUKSION) QOIDALARINING MODELLARI

Deklarativ bilimlar — bu biror-bir tizimda o'zaro bog'langan dalillardir. haqiqatdan ham ro'y bergan biror hodisa, voqea-dalilga misol bo'la oladi.

Protsedurali bilimlar — dalillar ustida amallar bajarilsa, (algoritmlar, dasturlar, analitik o'zgarishlar, empirik qoidalar) va shu kabilarni amalga oshirish natijasida hosil bo'ladigan bilimlardir. Bilimlarning bunday bo'linishi shartli xususiyatga ega.
EHMning boshlang'ich uch avlodida protsedurali tasvirlash yagona, u ham masalalarni yechishda qo'llaniladi. Deklarativ bilimlar har doim tobe bilimlardir. Ekspert tizimlar sohasidagi tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, bilimlarni tasvirlash uchun qo'llaniladigan maxsus qoyidalar, semantik tarmoqlar va freymlar modellar ko'rinishida ishlatiladi. Shuning uchun, bu modellarni to'laroq ko'rib chiqamiz.