Avtomatlashtirilgan

242. Elektron jadvallar, ularning imkoniyatlari va asosiy xususiyatlari.
243. Elektron jadvalrlar va ularning turlari, vazifalari.
Elektron jadvallar hayotning har xil sohasida uchraydigan hisoblash va iqtisodiy masalalarni echishda, jumladan, berilganlarni tez o’zgartirib turuvchi masalalarni tezkorravishda ishlab chiqishda, masalan, bank hujjatlari bilan ishlashda kabi keng ko’lamli masalalarni echishda qo’llaniladigan o’ta quvatli vosita hisoblanadi. Hisoblash elektron jadvalining dastlabki dasturi 1979 yili Vikicalk (Vikiblencalculatork – ko’rinib turuvchi kalkulyator) nomi bilan Software Artk firmasida yaratilgan. Bu dastur Apple II kompyuteri uchun ishlab chiqilgan va ko’p jihatdan uning bozorda ommabopligi aniqlangan. 1981 yil IBM PC kompyuteri paydo bo’lishi bilan bu tipdagi kompyuterlar uchun elektron jadvallar ishlab chiqila boshlandi. Vikicalk va Kupercalk dasturlarining yangi ko’rinishlari paydo bo’ldi, shu bilan birga Microsoft – Multiplan firmasining birinchi amaliy dasturi paydo bo’ldi va u elektron jadvallar yangi avlodining erkin yulduziga aylandi. Hisoblashlar natijalarini ko’rgazmaliroq tasvirlash uchun joylashtirilgan grafik rejimlarning paydo bo’lishi bu elektron jadval rivojlanishining navbatdagi qadami bo’ldi. 1983 yil LOTUS firmasining 1-2-3 paketlari chiqib, kutilgandan ham ziyodroq muvaffaqiyatga erishdi.
Kalkulatorni ishlatib ko’rgan har bir foydalanuvchi hisob kitob natijalarini saqlab qo’yish, oraliq hisob kitoblarni kerakli vaqtda olish yoki boshlang’ich ma’lumotlarn o’zgartirishda hisob kitobni qayta bajarish zarurligi kabi muammolarga duch keladi. Bir o’quvchining o’zlashtirish darajasi reytingini hisoblash uchun barcha fanlardan olingan ballari jamlanib 100ga ko’paytiriladi, keyin fanlardan olishi mumkin bo,lgan maksimal balga bo‘linadi. Bunday olib qaraganda bu ish oddiy ko’rinadi lekin shu oddiy arifmetik amallarni 10 ta yoki 50ta yoki 500ta o’quvchi uchun bajarilishi kerak bo’lsachi . Bu ishlarni kalkulyatorda bajarish juda ko’p vaqt va mehnat talab qiladi. Ikkinchi tomondan MS WORD dasturida ishlaganingiadsa ko“rdingizki ma’lumotlarni jadval korinishida tasvirlash tahlil qilishni ancha osonlashtiradi.Elektron jadvalning vazifalari ma’lumoylarni jadval ko’rinishida tasvirlash va qayta ishlash bo’lib birlamchi vazifasi hisob kitoblarni avtomatlashtirishdir.Birinchi electron jadval dasturi VISI Cale nomi bilan Den Briklin va Bob FRENKSton tomonidan 1979 yilda ishlab chiqilgan. Undan keyin kompyuterlarning turlari va vazifasiga qarab Super cale, Multiplan, Framework Ishlab chiqarilgan. Dastlabki naqli 1994 yilda Microsoft kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan va takomillashtirib borilmoqda .Excelda menyular satri Word matn Protsessoridagi menyular satridan farqlanadi.Masalan, Word matn protsessorida Tablitsa menyusi o’rnida Excelda Danniye menyusi bor biror nusha o’chirilgach Pravka menyusi nusxani Word dasturidagidan farqli har xil xususiyatlari bilan joylashtirish imkonini beradi.