"avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish texnologiyasi"

Rasm 4. Harakat traektoriYAsi 
Ikki o’q bo’yicha ishchi yurishda siljishga topshiriq. 
Bir vaqtni o’zida ikki o’q bo’ylab ishchi surishda harakatlanish uchun 
buyruq formati quyidagi ko’rinishda bo’ladi: X 100 - Z o’qi bo’yicha 
1mm ga va X o’qi bo’yi 
Z 100 cha 0,5 mm ga siljish( nisbiy hisoblash tizimi ulangan holda), rasm 5. 
 
Rasm 5. Ikki koordinata bo’ylab harakat traektoriYAsi 
belgi bu yerda va keyinchalik beriladigan misollarda kadrdagi harfli 
adreslarning qiymatlari sannoqning nisbiy tizimida berilganligini ko’rsatadi. 
Bunday dastgoxlarning texnologik imkoniYAtlari kupgina omillar, ularning 
ichida eng asosiysi dastgoxning konstruktsiYAsi, joylashishi aniklik sinfi va RDB 
tiziminig texnik xarakteristikasi aniklanadi. zamonaviy tokarlik dastgoxlari chizikli 
aylanali interpolYAtorli konturli tizimli RDB bilan va dastgoxning keng texnologik 
imkoniYAtini ta’minlovchi rezba kesish uchun muljallangan moslama bilan 
jixozlanadi. Buunday tizimlar murakkab profildagi tayyorlashlarga ishlov 

---

156 
berish,rezьba kesish asbobning kesuvchi kirrasining xolatini korrektsiYAlash va 
yukori tezlikda bush yurishini (xolostoy xod) ta’minlaydi. Dastgoxning texnologik 
imkoniYAtidan foydalanish uchun dastgox bilan birga keltirilgan texnik
jixozlari:kisuvchi moslamalari,kesuvchi asbob, yordamchi osnastkalar, nazorat 
moslamalari katta axamiftga ega. Asbobni va birinchi navbatda asbobni tutib 
turuvchilarning 
shaklini 
va 
keskichlarning 
maxkamlaydigan 
detallarnig 
unifikatsiYAlash asosiy vazifa bulib xisoblanadi. RDB tokarlik dastgoxlari, odatda 
tayyorlamalarga IT6 buyicha ishlov berish anikligini, tsilindrik va konussimon 
sirtlarning gadir-budirligi R
Z
q6
,
,
12 mkm ta’minlaydi. Rezьba kesish 3-sinf 
anikligida olib boriladi. Dastgoxdan tashkarida maxsus optik moslamada asbobni 
ulchamga sozlanadi vauni dastgoxning kallagiga kushimcha ravishda tugrilamasdan 
urnatiladi. Asbobni kayta sozlamasdan dastgoxga urnatish xatoligi asbobni sozlash 
xatoligi bilan birgalikda

0.02 mm chegarasida buladi. Zamonaviy RDB tokarlik 
dastgoxlari revolьberli kalak yoki topshirilgan dastur buyichakesuvchi asbobni 
avtomatik ravishda almashtiradigan almashtiriluvchi keskichlar blokli magazin 
bilan ta’minlanadi. Bundan tashkari ayrim RDB tokarlikdastgoxlari buylama 
ishlarni bajarish uchun (parmalash va frezalash), kundalang ishlarni bajarish uchun 
(relverli dastgoxlarga uxshash) va xattoki tuxtagan shpindelda tayorlashning 
ekstsentrik joylashgan elementlarini ishlov beruvchi kushimcha moslamalar bilan 
ta’mirlanadi.
RDB dastgoxlarining YAngi modellarini sozlash maxsus tegib turuvchi 
datchiklardan foydalanilgan xolda amalga oshiriladi, bu datchiklar bir vaktning 
uzida asbobni yeyilishiga boglik xolda asbobning xolatini koreitsiYAlash uchun 
xam xizmat kiladi. YAngi RDB dastgoxlari shpindelining aylanishlar 
chastotasining yukorigi chegarasi 6000 ayl/min gacha ortadi.