"avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish texnologiyasi"

Rasm 1.1. Avtomatlashtirilgan loyixalash tizimlarini dasturiy ta’minoti 
strukturasi 
DT strukturalashda TDP, dasturiytizim, kompleks va komponent tushunchalari 
qo’llaniladi. 
Tadbiqiy dasturlar paketi – dasturlar kompleksi bo’lib, ma’lum sinfdagi 
masalalarni bajarishga mo’ljalangan. Dasturiy xujjatlarni YAgona tizimi (DXYAT) 
ga ko’ra kompleks- murakab programma bo’lib, takibiy qisimlarga bo’linishi 
mumkin. Kompoyunt – dasturini tarkibiy qismi bo’lib ayrim funktsional vazifani 
bajaradi. 
Tadbiqiy dasturlar paketi 
Paketni tarkibiga ko’ra bir necha tipdagi TDP bo’lishi mumkin. 
Oddiy strukturadagi TDP- faqat ayrim loyixalash protseduralari va operatsiYAlarni 
bajaruvchi funktsional dasturlar to’plamidan tashkil topadi. Bunda ayrim kerakli 
dasturlarni birlashtirish (loyixalash marshrutini bajarish uchun) EXM operatsion 
sistemasini yoki ALT monitor sistemasi yordamida bajariladi. 
Murakkab strukturadagi DTP – tadbiqiy DT ni rivojlanishi natijasida vujutga 
keladi. Unda monitor deb atalgan aloxida boshqaruv qismi va problemali – 
orionjirlangan kirishjimiga ega bo’lgan til protsesori bo’ladi. 
Kerakli lingvistik va informatsion ta’minotga ega bo’lgan ALT quyi tizimi 
funktsiYAsini bajarish dasturiy tizimlar – ALT ni uslubiy dasturlarkompleksi deb 
ataladi. 
DT boshqaruv qismi merorxik tarizda tashkillanadi, unda xisoblash tarmog’i 
operatsion tizimlari aloxida EXM operatsion tizimlari, ALT monitor tizimlari, aloxida 
TDP monitorlari darajalari bo’lishi mumkin. Boshqaruv qismini asosiy funktsiYAlari: 
foydalanuvchini ALTni kuyi tizimi bilan dialogda aloqani ta’minlaydi; tavsif tili 

---

141 
direktivolari asosida xisoblash jarayonini rejalaydi; kerakli funktsional dasturlarni 
tejashga topshiriq berdi, ularni infomatsion aloqasini ta’minlaydi, xisoblash 
resurslarini bo’lib berdi, operativ xotirani bo’lib beradi, masalan darajalari bo’yicha 
bo’ladi, ishchi dasturni bajarilishini boshqaradi.
Inutrumentlar kuyi tizimi ALT ni TD ishlab chiqarishni tezlashtiradi, 
yengillashtiradi. Uni tarkibiga dasturi sozlash, dasturiy xujjatlarni tuzish va taxrirlash 
vositalari kiradi.