"avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish texnologiyasi"

8-MA’RUZA. 
MAVZU: DETALLARGA ISHLOV BERISH YUQORI UNUMDORLIKKA 
EGA TEXNOLOGIK JARAYONLARINI LOYIHALASHGA MISOLLAR
Misol o‘rnida val detali, detal materiali - po‘lat 20X, vazni 4,9 kg, yillik ishlab 
chiqarish hajmi - 1250 dona, 41 soatli ish maromida ikki smenali ish tashkillangan. 
CHizmani texnologiklik nazorati. Detal pog‘onali val hisoblanib, asosiy 
yuzalarining aniqligi 6..8 kvalitetlar (sinflar) oralig‘ida. Uzunligini (325 mm) 
diametriga (o‘rtacha diametri 50 mm ga teng) nisbati 6,5 ni tashkil qiladi. Valni 
etarlicha bikir deb olish mumkin, uni talab etilgan aniqlikda tayyorlash jarayoni 
qiyinchiliklar tug‘dirmaydi. O‘tqaziladigan ariqchalar (bo‘g‘iz) g‘adir-budirligi 1,25 
mkm orasida, yuzalarning joylashish aniqligi - 0,02 mm atrofida bo‘ladi. Ø45 shaklli 
sheykaning xatolik dopuski o‘ta kichik. Val sheyka diametr o‘lchamlari oxirigi 
borgan sari kamayib boradi. Valning tuzilishi, ko‘ndalang ariqchalarning 
o‘lchamlari turli tipdagi tokarlik dastgohlarida ishlov berish imkoniyatini tug‘diradi. 
Diametrli yuzalar aniqligi va yuza g‘adir-budirligini ta’minlash qiyinchiliklar 
tug‘dirmaydi. 
9-MA’RUZA 
MAVZU: MASHINALARNI YIG‘ISH TEXNOLOGIYASI 
Ma’ruza rejasi: 
1. Mashinalarning ishlab chiqarishda yi`g‘ish jarayonlarining ahamiyati 
2. Yig‘ish turlarining tasnifi 
3. Yig‘ish jarayonlarini o‘lcham hisobi 
4. Yig‘ish texnologik jarayonining tuzilishi va tarkibi 
5. Mashinani yig‘uv birliklariga bo‘lish 

---

Нгтгқфдш”1987 
6. Yig‘uv jarayonlarini tuzilishi va tashkillanishi 
Tayanch iboralar: 
yig‘ish jarayonlari, o‘lchov qurilmalari, o‘lcham zanjiri, xatoliklar, 
sozlash, sinash, yig‘ish jarayonlarining tasnifi, dastlabki, oraliq yig‘ish, payvandlash orqali 
yig‘ish, tayyorlash, moslashtirish, sozlash, nazorat qilish, detal, kompleks, komplekt, agregat 
Yig‘ish jarayoni mashinalarni tayyorlashning yakunlovchi bosqichi bo‘lib, 
uning asosiy ekspluatatsiya sifatini aniqlaydi. Mashinaning yuqori ekspluatatsion 
xususiyatlariga erishish faqatgina muvaffaqiyatli konstruksiya yaratish yoki yuqori 
sifatli materiallarni qo‘llash orqali erishilmaydi. Ushbu sifatlar va o‘ta aniq yuzali 
detallar o‘zaro birikkan yuza qatlamlarining optimal holatini ta’minlamay turib 
ta’minlay olmaydi. Mashinalarni tayyorlash jarayoni barcha ekspluatatsiya, 
shuningdek ekspluatatsiya chog‘idagi ishonchlilik va puxtalik ko‘rsatkichlarga 
erishishga yuqori sifatli yig‘ish, sozlash va sinash bosqichlarini shaoitlarida kafil 
bo‘lishi mumkin.Bu sifatli mahsulotni yig‘ish jarayonida turli sabablarga ko‘ra 
detallarning o‘zaro joylashishidagi xatoliklarning paydo bo‘lishi bilan yig‘ilayotgan 
mahsulotning aniqlik va ish sifatini sezilarli tushirishi bilan bog‘lanadi. Bunday 
xatoliklar sababi quyidagilar bo‘lishi mumkin: