"avtomatlashtirilgan ishlab chiqarish texnologiyasi"

Partiyadag
i
detalarnin
g soni,
ularning
o‘ziga xos 
xususiyatl
ari va
sermehnatl
igi, yil
davomida
takrorlanis
higa ko‘ra
kichik,
o‘rta va 
katta 
seriyali 
ishlab 
chiqarishla
rga 
bo‘linadi. 
bir dastgohga 
yuklash va 
texnologik ketma-
ket (oqim
bo‘ylab)
joylashtirish
hamda maxsus
dastgohlarni 
qo‘llash bilan
ta’riflanadi. 
ko‘rinishi bo‘lib 
uzluksiz oqimli 
ishlab chiqarish 
hisoblanadi - har 
bir jaroyonni 
bajarish 
oqimdagi vaqtga 
karrali yoki teng 
bo‘ladi. 
170 
SDB dastgohlarining 
unumdorligi nimalar bilan 
ifodalanadi? 
*Dastur 
to‘g‘riligi 
va dastgoh 
qismlarini
ng mos 
avtomatik 
surilish 
aniqligi 
bilan; 
Odatdagi
dastgohlar
da 
ketadigan 
qo‘shimch
a vaqt 
sarfi 
ulushi 70-
80%ni 40-
50% gacha 
(ishlov
berish
markazlari
da 20-
Dastur to‘g‘riligi 
va dastgoh 
qismlarining mos 
avtomatik surilish 
aniqligi bilan
belgilanadigan
ishlov berilayotgan
yuzalarning
o‘lchamlari va 
formalarining
aniqligi; ayniqsa
aniq shakldor
yuzalar va ko‘p
sondagi o‘zgarmas
o‘lchamlardan
iborat konstruktib
murakkab
zagotovkalarga 
ishlov berishda 
muhim. 
Odatdagi
dastgohlard
a ketadigan 
qo‘shimcha 
vaqt sarfi 
ulushi 70-
80%ni 40-
50% gacha 
(ishlov
berish
markazlari
da 20-30%
“CNC
SHop”) 
kamayitiris
h, ayrim
hollarda
kesish
rejimini
jadallashtiri
sh orqali
mehnat 
unumdorlig
ini
oshirish. 
Sanoat 
rivojlanishida 
katta 
muammolardan 
biri – o‘zgarmas 
va zerikarli ish 
bilan mashg‘ul
dastgochi-
operator
ishchilariga
bo‘lgan
talabning 
kamayishi. 

---

198 
30%
“CNC
SHop”) 
kamayitiri
sh, ayrim
hollarda
kesish
rejimini
jadallashti
rish orqali
mehnat 
unumdorli
gini
oshirish; 
Sanoat 
rivojlanish
ida katta 
muammol
ardan biri 
– 
o‘zgarmas 
va 
zerikarli 
ish bilan
mashg‘ul
dastgochi-
operator
ishchilarig
a bo‘lgan
talabning 
kamayishi. 
171 
1952 yilda Natrov yaratilgan 
Tokirlik stanogi qanday ishlab 
chiqarish turiga moslashtirilgan 
edi. 
*donali 
yalpi 
o‘rta 
seriyali 
172 
RDB stnoklarida to‘liq 
bazalashda zagotovka nechta 
tayanch nuqtasida bazalanadi? 
*6 ta 
5 ta 
4 ta 
3 ta 
173 
Zagotovkani ikki erkinlik 
darajasidan: bir o‘q bo‘yicha 
siljishi va ikki o‘q bo‘yicha 
burilishidan mahrum qiluvchi 
bazaga ? 
*Yo‘naltir
uvchi baza 
deb 
aytiladi? 
Saqlovchi baza deb 
aytiladi 
To‘g‘rilovc
hi baza deb 
aytiladi 
Hammasi to‘g‘ri 
174 
*O‘z o‘qi 
atrofida 
Tashqi va ichki 
aylanma yuzalarni 
yo‘nish hamda yon 
Tashqi 
silindrik, 
konussimon 
Asosiy ichki 
yuzalarga ishlov 
berish uchun 

---

199 
RDB stanoklarda qo‘llanadigan 
asboblarning birinchi guruhiga 
kanday asboblar kiradi? 
aylanadiga
n asboblar 
yuzalarni qirqish 
uchun asboblar 
va yon 
yuzalarga 
ishlov 
beradigan 
asboblar 
markazlangan 
asboblar 
175 
Zenkerlarni odatda RDB 
tokarlik stanoklarda 
foydalaniladigan asboblar 
nomenklaturasiga 
kiritishmaydi. Buning sababi 
nima?
*Chunki 
bunday 
stanoklard
a 
teshiklarga 
ishlov 
berishni 
teshik 
yo‘nish 
keskichlari 
bilan 
bajarish 
yuqori 
mahsuldor
likni 
ta’minlayd
i va ishlov 
berilgan 
yuzalar 
ham 
sifatliroq 
bo‘ladi 
Chunki ular 
faqatgina 
detallarning katta 
partiyasida kichik 
diametrli 
teshiklarga ishlov 
berishda samarali 
bo‘lishi mumkin. 
Chunki 
RDB 
tokarlik 
stanoklar 
teshik 
yo‘nish 
keskichlari 
yordamida 
aniqligi va 
yuzasining 
sifati 
bo‘yicha 
razvertkalas
hda olish 
mumkin 
bo‘lgan 
teshiklardan 
past 
bo‘lmagan 
teshiklar 
olish 
imkoniyatin
i beradi 
Chunki umumiy 
hollarda 
zenkerlab ishlov 
berishda 
qo‘yimlar 
jadvallar 
bo‘yicha 
belgilanishi yoki 
hisobiy yo‘l 
bilan aniqlanishi 
mumkin 
176 
Ekvidistant deb ataladigan 
sxemadan kanday detallarga 
ishlov berishda foydalanish 
mumkin
*Shakldor 
detallarga 
ishlov 
berishda 
Slindrik detallarga 
ishlov berishda 
Kombinatsi
yalangan 
detallarga 
ishlov 
berishda 
Barcha javoblar 
tugri 
177 
Texnologik hujjatlash deb ….. 
*Ishlab 
chiqarishn
i tashkil 
qilish 
uchun 
zarur 
bo‘lgan 
ma’lumotl
ardan 
tashkil 
topgan va 
detal 
tayyorlash 
texnologik 
jarayonini 
belgilab 
beradigan 
U yoki bu 
bosqichdagi 
ishlarni bajarishda 
tuziladigan va 
keyingi bosqichlar 
uchun boshlang‘ich 
ma’lumot 
hisoblanadigan 
xujjatga aytiladi. 
Universal 
va RDB 
stanoklar; 
qirqish, 
yordamchi 
va o‘lchash 
asboblari, 
moslamalar 
va ishlov 
beriladigan 
materiallar; 
qirqish 
rejimlari 
normativlari
; RDB 
stanoklarda 
ishlov 
Nafaqat 
blankalar 
shaponai, balki 
yozuvlar 
xarakteri, 
atamalar va 
tushunchalar, 
shartli belgilar 
va h.k. ni 
belgilab 
beradigan 
hujjatga aytiladi. 

---

200 
matn va 
grafik 
hujjatlar 
kompleksi
ga 
aytiladi. 
berish 
iqtisodiy 
samaradorli
gini 
aniqlash 
bo‘yicha 
hujjatga 
aytiladi. 
178 
RDB stanoklardan foydalanish 
samaradorligini oshirish uchun 
ishlov berish tannarxini 
kamaytirish muhim ahamiyat 
kasb etadi. U kanday formula 
bilan aniqlanadi? 
*

S=

S
1
–S
2. 
S
ib 
= L (1 + Z / 
100) 
P = S + E
n
K
v
T
k
= (K
2
–

K
1
) 
(

S
1
–S
2
)
 
179 
“
Zigzagsimon va Speralsimon” 
tushunchalari kaysi asbobda 
ishlov berish turi xisoblanadi? 
*Frezalash Parmalash 
Zenkerlash 
Xoninglash 
180 
Korpus va bazaviy detallar 
uchun jihozlar tanlashda 
detallar necha guruhga 
bo‘linadi? 
*5
guruhga 
3 guruhga 
4 guruhga 
2 guruhga 
181 
Frezaning qo‘shni o‘tishlari 
orasidagi masofani belgilash
nimani aniklaydi? 
*Qirqish 
qalinligini. 
Kesish 
chuqurligini. 
Surish 
tezligini. 
Moslama turini 
182 
Avtomatlashtirilgan ishlab 
chiqarish texnologiyasi 
asoslari” fani nimani 
o‘rganadi? 
*mashinas
ozlik
texnologiy
asining
umumiy
qonun-
qoidalarig
a
asoslangan
va qisman 
yoki to‘liq 
avtomatlas
htirish 
sharoitlari
da 
mashinalar 
ishlab 
chiqarish 
hodisa va 
jarayonlari
ni 
mashina detallariga 
mexanik ishlov 
berish texnologik 
jarayonlarini 
Yig‘ishni 
texnologik 
jarayonlarin
i ishlab 
chiqish 
uchun 
maxsulotni 
tuzilishini 
o‘rganadi 
To‘g‘ri javob 
yo‘q 
183 
Mashinalarni ishlab chiqarish 
bosqichlari? 
*Zagatovk
alarni 
olish,zagat
ovkalarga 
mexanik 
ishlov 
Texnalogiya 
tuzish,detallarni 
ishlab 
chiqarish,detallarni 
yig‘ish 
Zagatovka 
tayorlash,uz
ellarni 
yig‘ish,mas
hinalarni 
yig‘ish 
B va S 

---

201 
berish,mas
hinalarni 
yig‘ish va 
sinash 
184 
Konstruktor bilan umumiy
vazifalarni echishda 
mashinalarning yig‘uv 
texnologik jarayonlarini ishlab 
chiquvchi texnolog nechta 
shartni bajaradi? 
5 ta 
4 ta 
3 ta 
2 ta 
185 
Donali,seriyali, yalpi 
*Ishlab 
chiqarish 
turlari 
Partiya turlari 
Ishlab 
chiqarish 
Hammasi to‘g‘ri 
186 
Avtomatik liniyalarni yaratish 
uchun necha yilgacha vaqt sarf 
bo‘ladi? 
*5 ta 
4 ta 
3 ta 
2 ta 
187 
Elektr yuritma yordamida 100-
140 m/sek tezlikda aylanadigan 
ingichka disk ? 
*Friksiyali
arra deb 
ataladi? 
Freza deb atadadi 
Disk arra 
deb ataladi 
Hammasi to‘g‘ri 
188 
Prokat bu? 
*150-200 
mm 
diametrga
cha 
vallarni 
tayyorlash 
Shtamp vallarni 
tayyorlash 
Quyma 
vallarni 
tayyorlash 
To‘g‘ri javob 
yo‘q 
189 
Tashqi rezbani qaysi asboblar 
yordamida xosil qilinadi? 
*keskichla
r, 
grebenka, 
plashka 
grebyonka 
jilvirlash 
To‘g‘ri javob 
yo‘q 
190 
Ichki rezbani qaysi asboblar 
yordamida xosil qilinadi? 
*metchikl
ar, 
harakatsiz 
metchiklar
, 
keskichlar, plashka 
keskichlar, 
parma 
qo‘llaniladi. 
To‘g‘ri javob 
yo‘q 
191 
Qanday holllarda detal 
foydalanish
davrida sifatli va ishonchli 
ishlamaydi 
*Mashina 
detallarini 
bir-biriga 
yetarli 
aniqlikda 
*biriktiril
masa 
Mashina detallari 
singanda 
Prokatdan 
tayyorlanga
n detallar 
To‘g‘ri javob 
yo‘q 
192 
Mashinalarni ishlab chiqarish
jarayonlarni o‘rganuvchi
fan bu? 
*Mashinas
ozlik
texnologiy
asi 
Loyihalash asoslari Loyihalash 
texnologiya
si 
Barchasi to‘g‘ri 
193 
Individual keltirish tamoyili 
bo‘yicha qanday ishlab 
chiqarishlarda qo‘llaniladi. 
*yakka 
tartibli va 
mayda 
Barcha 
tarmoqlarda 
To‘g‘ri 
javob 
berilmagan 
YAlpi ishlab 
chiqarishda 

---

202 
seriyal 
194 
Mashina aniqligi bu ? 
*Mashina
sifat
ko‘rsatkic
hlarining
ichida
muhim va
eng qiyin 
erishiladig
an 
ko‘rsatkic
h 
Mashina sifat
ko‘rsatkichlarining
ichida muhim va
eng oson 
erishiladigan 
ko‘rsatkich 
Mashina 
detallarni 
tayyorlash 
texnologiya
si 
Barchasi to‘g‘ri 
195 
Mashinaning o‘lchamlar 
aniqligi parametrlari bu? 
*mashina 
ishchi 
yuzalarini 
aniqlash; 
mahsulot
va
jarayonlar
ko‘rsatkic
hlarining
dopusk; 
texnologik 
jarayonlar
ni 
bajarish 
vositasi; 
mashina ishchi 
yuzalarini aniqlash 
mahsulot
va
jarayonlar
ko‘rsatkichl
arining
dopusk 
texnologik 
jarayonlarni 
bajarish vositasi 
196 
Aylanuvchi tana detallari 
sinfini nechaga bo‘lish 
mumkin: 
*3 ta 
5 ta 
7 ta 
6 ta 
197 
Vallar sinifiga qaysilar kiradi 
*O‘qlar, 
vallar, 
barmoqlar 
O‘qlar 
vallar 
barmoqlar 
198 
Vallar uchun prutok va 
zagotovkalarni qanday 
to‘g‘rilash
mumkin 
*presslard
a 
Bolg‘alab 
toblab 
Barchasi 
to‘g‘ri 
199 
Disklar sinfiga qaysilar 
kiradi 
*Maxovikl
ar, disklar, 
shkivla 
maxoviklar 
disklar 
shkivla 
200 
Aylanuvchi tana detallari 
bular- 
*Barchasi 
to‘g‘ri 
disklar 
vtulkalar 
vallar