Автоматлашган лойищалаш

Dastgohni ALT ning o’ziga hosligi 

 

MD  va  DM  ni  ALT  loyihalashning  dastlabki  bosqichida  qo’llashni  o’ziga  hosligi 

loyihalash  uchun  dastlabki  ma’lumotlarni  xosil  qilish,  loyihalash  kontseptsiyasini  ishlab 

chiqish, loyihalashning  modulli  printsipini  qo’llash va unifikatsiyalashdan  iboratdir. 

 

CAD CAM 

tizimi 

yordamida 

loyihalash 

tajribasini 

tahlil 

qilinganda, 

konstruktorlik 

ish 

unumi 

va 

samaradorligi 

ortishini 

yevropaning 

yetakchi 

mashinasozlari  tajribasidanham  ko’rish  mumkin.  Loyihalashning  dastlabki  bosqichida 

boshlang’ich  ma’lumotlarni  shakllantirish  eng  qiyin  jarayon  bo’lib,  uni  to’plash  va 

ishlab  chiqish  EHM  siz  qiyindir.  Dastlabki  ma’lumot  sifatida,  birinchidan,  ko’plab 

dastgohlarning  tavsifi  va  ko’rsatkichlari  taxlili;  ikkinchidan,  bozor  talabi;  uchinchidan, 

MD  va  DM  tayyorlash  uchun  korxonaning  aniq  imkoniyati  olinadi.  Buning  uchun 

doimo  yangi  va  maxsus  ortib  boruvchi  ma’lumotlar  zarur  bo’ladi.  Bozor  talabini 

yetakchi  mashinasozlik  formalari  doimo o’rganib borishadi va hisobga olishadi. 

 

Bunda  qanday  konstruktsiyadagi  dastgoh  ko’p  sotilgani,  bozordagi  uni  miqdori 

aniqlanadi  va  kelajakda  unga  talab  qancha  bo’lishi  baholanadi.  Bunda  asosiy 

ko’rsatkich  sifatida  halqaro  termin  Preisleistung  (Preis-baho,    leistung  –  uchta  qiymatni 

beradi:  ish  qobiliyati,  quvvat,  ishlab  chiqarish  unumdorligi)  qo’llaniladi.  Preisleitung  ni 

aniqlash  bo’yicha yetakchi firmalar  uzluksiz  ish olib boriladi. 

 

Loyihalash 

kontseptsiyasi 

dastlabki 

ma’lumotlar 

shakllangandan 

va 

loyihalashning  asosiy  prioriteti  aniqlangandan  so’ng  boshlanadi.  Kontseptsiyani  yuqori 

kvalifikatsiyali  konstruktorlar  guruhi  ishlab  chiqadi.  Ular  bor  ma’lumotlardan 

foydalanib  loyihalashni  oxirgi  bosqichini  amalga  oshirishga  imkon  beradi.  Ular 

dastgohsozlikda  yetishishgan  eng  yangi  ma’lumotlardan  foydalanib  MD  va  DM  ning 

yangi  konstruktsiyasini  qidirishadi. 

---

14 

 

 

Kontseptsiyani  ishlab  chiqishda  ob’ekt  konstruktsiyasiga  qo’yiladigan  hamma 

cheklovlarni  hisobga  olish  kerak.  MD  va  DM ning tanlab olingan qismi bo’yicha modul 

va  texnik  yechimni  aniqlab  bo’lingandan  so’ng  ularni  aniq  bir  qismi  bo’yicha 

shug’ullanuvchi  guruhlar  ish  boshlaydi.  Bunda    tizimidagi  unifikatsiyalangan  qism  va 

detallardan  foydalanib  MD  va  DM  ga  komplektlovchilarni  tanlab  olinadi.  Bu  bunday 

qism  va  detallarni  qaytadan  konstruktsiyalash  vaqtini  qisqartiradi  va  loyihalash  ishini 

tezlatadi.  ALT samaradorligini  detallash  jarayoniga  osongina o’tishda ko’rish mumkin. 

 

 

 

 

 

 

 

 

15.1-rasm. 

 

Mashinasozlik  konstruktorlari  uchun  tishli  uzatmalarni  hisoblash  va  loyihalashda 

«TOP  SISTEMO’»  dan  foydalanish  mumkin.  Unda  tishli  uzatmalar  hisobini  tekshirish 

va  avtomatik  loyihalash  ishlari  bajariladi.  Bunda  hisoblash  natijasi  bo’yicha  o’z-o’zidan 

T-FLEX  CAD  modeli  uchun  ko’rsatkichlar  olinadi.  Undan  konstruktorlik  xujjati  uchun 

foydalanish  mumkin. 

 

Bu  tizimda  tishli  g’ildiraklar  mustahkamligini  va  geometrik  ko’rsatkichlarini  ko’p 

variantda  amalga  oshiradi.  U  tizimni  asosiy  avzalligi,  undan  foydalanib  qo’llovchi 

mashina  detallarini  hisoblash uslubini  ishlab  chiqishi mumkin.   

T-FLEX  CAD  tizimi  yordamida  quyidagi  tishli  uzatmalarning  konstruktorlik  va 

texnologik  hisoblarini,  ishchi chizmalarini  olish mumkin: 

-to’g’ri tishli  tsilindrsimon  (ichki  va tashqi ilashmali); 

-qIya tishli  tsilindrsimon  (tashqi ilashmali); 

-to’g’ri tishli  konussimon; 

-shevronli; 

-chervyakli. 

Tizimni  yana  bir  o’ziga  xosligi  shundaki,  detal  chizmasini  uch  o’lchamda  ham 

olish mumkin. 

Nazorat uchun savollar 

 

1.MD va DM loyihalash  bosqichlarini  ayting? 

 

2.Texnik  topshiriq nima? 

 

3.Texnik  tavsiyaga  nimalar  kiradi? 

 

4.Tajriba  nusxasi nima? 

 

5.Loyihalashda  ALT ni qo’llash avzalliklarini  ayting? 

 

6.ALT da qanday printsip bilan  loyihalanadi? 

 

7.Loyihalashda  optimallash  nima? 

 

8.MD loyihalashda  olinadigan  optimallash  ko’rsatkichlarini  ayting? 

Tayanch so’z va iboralar 

 

1.Loyihalash  bosqichi. 

2.Echim qabul qilish  ketma-ketligi 

 

3.Dastgohni ALT. 

MS 

Dastgohlarni  ALT da loyihalashni 

qanday tasavvur qilasiz? 

MТ 

«Loyihalash» tushunchasiga 

sinkveyn  tuzing. 

---

15 

 

 

4.Loyihalashda  optimallash.