Автоматлашган лойищалаш

№4 Avtomatlashtirilgan loyixalashda uslubiy yondashish 

 

MD  va  DM  ni  loyihalashda  uning  sifati  va  ishlab  chiqarish  unumdorligi  yuqori 

bo’lishini  ta’minlash  uchun  avtomatlashgan  loyihalash  tizimi  (ALT)  ni  qo’llaniladi. 

Bunda  loyihalash  jarayonida  qatnashuvchi  odamlar  soni  kamayadi,  qiyin  hisob-kitob 

ishlarini,  har  xil  variantlarni  ishlab  chiqish  va  taxlil  qilishni  ALT  xal  qiladi.  ALT 

qo’llanilganda,  yana  ishlab  chiqarishni  texnologik  tayyorlashni  avtomatlashgan  tizimini, 

texnologik 

jarayonlarni 

boshqarishning 

avtomatlashgan 

tizimi  ham  birgalikda 

loyihalash  bosqichida qo’llaniladi. 

 

ALT  tizimi  MD  va  DM  yoki  boshqa  jihozlarni  loyihalashda,  ularnining  detallari 

chizmasini,  texnik  xujjatlarini  tayyorlash  kabi  eng  oxirgi  ishlarni  ham  bajara  olsa 

mukammal  hisoblanadi va uni qo’llash samarali  bo’ladi. 

 

MD  va  DM  ni  ALT  da  loyihalashning  o’ziga  xosligi  shundan  iboratki,  ular  juda 

ko’p  mayda  qism  va  detallardan iborat bo’lib, ularni bir biriga bog’lash imkoni bo’ladi. 

Loyihalashda  ierarxiya  printsipi  qo’llaniladi,  ya’ni  bosqichma-bosqich  loyihalanadi. 

 

Dekompozitsiya  (bloklash)  printsipi  (3.1  a-rasm)  har  bir  darajani  bir  qator 

tuzuvchilarga  bo’lib, ularni  alohida  qo’llab loyihalashdan  iborat. 

 

Misol  tariqasida  dastgoh  modulini  loyihalashning  ierarxiya  printsipini  ko’rib 

chiqamiz.  Dastgoh  moduli  ikki  dona  1-tokarlik  dastgohi,  2-robot  va  3-taktli  stoldan 

iborat  bo’lgan  robotlashgan  texnologik  kompleks  (RTK)  bo’lsin  (3.1-rasm).  Bunda 

uning  ierarxiya  tizimi  ko’rinishi  quyidagicha  bo’ladi  (3.1  b-rasm):  1-darajada  RTK 

(dastgoh  moduli);  2-darajada  agregat  (dastgohlar,  robot,  stol);  3-darajada  qism;  4-

darajada  detallar.  Ierarxiya  tizimida  loyihalashda  pastki  darajadan  yuqoriga qarab chiqib 

MТ 

«Ta’minot» tushunchasiga klaster 

tuzing. 

---

12 

 

boriladi.  Dastlab  unifikatsiyali,  standart  detallar,  qismlar  tanlab  olinadi  va  loyihalanadi. 

Ular  yig’ilib  agregatni  tashkil  etadi va h.k. 

 

ALT  ni  qo’llab  MD  va  DM  ni  loyihalashda  keng  tarqalgan  uslubdan  farqli 

ravishda  talablar  boshqacha  bo’ladi.  Birinchidan,  dastlabki  aniq  ma’lumotlar  olinadi, 

ikkinchidan  loyihalash  uchun  uslubiy,  matematik,  dasturli,  texnikaviy,  informatsiyali, 

lingvistik  va tashkiliy  ta’minot borligi  aniqlanadi. 

 

ALT  ni  qo’llash  avzalliklari  quyidagicha:  konstruktor  va  texnologlarning  ish 

unumini  ortiradi;  mutaxasislarni  ijodiy  qobiliyatini  ortiradi;  loyihalanayotgan  mahsulot 

va  tayyorlanadigan  xujjatlar  sifati  ortadi;  hamma  chizma-grafika  va  tekstli  xujjatlarni 

bajarish  avtomatlashadi;  har  xil  variantlarni  qidirish,  ishlab  chiqish  va  ma’lumot  berish 

avtomatlashadi; 

matematik 

usullar 

bilan 

loyihaviy 

va 

texnologik 

masalalar 

optimallashadi;  loyihalash  usuli  unifikatsiyalanadi  va  standartlashadi;  loyihalash  va 

ishlab chiqarishga  tayyorlash muddati qisqaradi. 

 

Bundan  ko’rinib  turibdiki  ALT  ni  qo’llanilganda  vaqtdan  yutish  bilan  birga  bir 

qancha  ortiqcha  sarf-harajatlar  ham  qisqaradi.  Bir  nechta  variant  orasidan  eng 

optimalini  tanlab  olish imkoni  bo’ladi.