|
3. “ VA ”
―VA‖ funksiyasi logik ko‘paytirish yoki konyuksiya deyiladi va matematik
y = x
1
. x
2
ko‘rinishda ifodalanadi. Bu funksiya logik elementning kirishdagi x
1
va
x
2
signallari faqat bir vaqtda paydo bo‘lgandagina, chiqishdagi y signali hosil
bo‘lishini anglatadi.
Prinsipial sxemada belgilanish
Rele ekvivalenti
Хaqiqiylik jadvali
Х
1
Х
2
Y
1
1
1
0
1
0
1
0
0
0
0
0
у
H
L
у
х
2
х
1
х
1
y
х
2
&
y HL
х 1 10 1 14 13
Sxemali yechimli:
4.3 - rasm
4. “ YoKI ”
―YoKI‖ funksiyasi logik qo‘shish yoki dizyunksiya deyiladi va matematik
ifodalanishi quydagachi: y= x
1
, v, x
2
. Bu ifoda logik elementning kirishda hech
bo‘lmaganda x
1
yoki x
2
mavjud bo‘lsa, chiqishdagi y signali paydo bo‘lishini
anglatadi.
Prinsipial sxemada belgilanishi
Rele ekvivalenti
Хaqiqiylik jadvali
Х
1
Х
2
Y
1
1
1
0
1
0
1
0
0
0
0
0
Sxemali yechimi
4.4 - rasm
HL
13
y
4
&
1
1
9
12
x
1
1 5
x
2
2 7
х
1
х
2
HL
у
у
HL
13
y
4
&
1
1
9
12
x
1
1 5
x
2
2 7
х
1
y
х
2
1
5. “VA-EMAS”
―VA-EMAS‖ funksiyasi Sheffer shtrixi yoki operatsiyasi deyiladi va
matematik y= x
1
* x
2
ko‘rinishida ifodalanadi. U logik elementning chiqishdagi y
signali, kirishdagi x
1
va x
2
signali faqat bir vaqtda paydo bo‘lgandagina hosil
bo‘lmasligini anglatadi.
Хakikiylik jadvali
Х
1
Х
2
Y
1
1
1
0
1
0
1
0
0
0
0
0
Sxemali yechimi
4.5 - rasm
6. “YОKI-EMAS”
―YoKI-EMAS‖ funksiyasi Pirs strelkasi yoki jarayoni deyiladi va matemat-
ik ifodalanishi: y= x
1
v x
2.
y
x
x
Prinsipial sxema bo‘yicha belgilanishi.
.
y
x
x
Prinsipial sxema bo‘yicha belgilanishi.
HL
13
y
14
&
1
1
9
10
x
1
1 5
x
2
2 7
у
H
L
у
х
2
х
1
Rele ekvivalent
Хakikiylik jadvali.
Х
1
Х
2
Y
1
1
1
0
1
0
1
0
0
0
0
0
Sxemali yechimi.
4.6 - rasm
7. “UShLAB ТURISh”
―UShLAB ТURISh‖ funksiyasi matematik y= (t-r) ko‘rinishida ifodalanadi.
Bu funksiya logik elementning chiqishdagi y signali ko‘rinishida x ga signal beril-
ganda r vaqt o‘tgandan keyin hosil bo‘lishini anglatadi.
Prinsipial sxemadagi belgilanishi
Sxemali yechimi
4.7 - rasm
у
ý
у
х
2
х
1
Rele ekvivalent.
H
L
Rele ekvivalent
HL
y
14 13
1
x
1
1 10
x
2
2 12
х
y
H
L
у
х
2
х
1
HL
y
6
13
x 1 11
8. “MAN QILMOQ”
―MAN QILMOQ‖ funksiyasi matematik y=x
1
* x
2
ko‘rinishida ifodalanadi
va u logik elementning chiqishdagi y signali faqat kirishdagi x
2
signalining
mavjudligi va man qiluvchi x
1
signalining yo‘qligi paytida hosil bo‘lishini anglata-
di.
Prinsipial sxemada belgilanishi.
Хakikiylik jadvali
Х
1
Х
2
Y
1
1
1
0
1
0
1
0
0
0
0
Sxemali yechimi
4.8- rasm
9. “IMPLIKATSIYA”
―IMPLIKATSIYA‖ funksiyasi matematik y=x
1
*x
2
ko‘rinishida ifodalanadi.
U logik elementning chiqishidagi y signali kirishdagi x
2
signali yo‘q bo‘lsa yoki
x
1
signali bor bo‘lsa mavjud ekanligini anglatadi.
Prinsipial sxemada belgilanishi
х
1
y
х
2
&
y
у
х
2
x
1
Реле эквиваленти
H
L
х
1
y
х
2
&
HL
13
y
14
1
1
x
2
1 10
x
1
2 8
Rele ekvivalenti
Хaqiqiylik jadvali.
Х
1
Х
2
Y
1
1
1
0
1
0
1
0
1
0
0
0
Sxemali yechimi:
4.9 - rasm
10. “ХOТIRA”
―ХOТIRA‖ funksiyasi matematik y
2
= (x
1
v y
1
) x
2
ko‘rinishida ifodalanadi.
Bu funksiya quyidagini anglatadi: logik elementning kirishdagi x
1
ga signal berilsa
(xotirani ulash), to‘g‘ridagi chiqishda signal hosil bo‘ladi. Bu holat kirishdagi x
2
ga signal berguncha (xotirani o‘chirish), saqlanadi va kirishdagi x
1
ning holatiga
bog‘liq emas.
Rele ekvivalenti
Sxemali yechimi
4.10 - rasm.
х
2
х
1
y
1
HL
у
2
у
HL
13
y
4
1
1
x
2
1 10
x
1
2 8
х
1
х
2
HL
у
у
HL
13
y
16
1
1
x
2
1 10
x
1
2 8
11. «VA-YОKI»
―VA-YoKI‖ funksiyasi y= x
1
x
2
, v, x
3
x
4
. matematik ko‘rinishida ifodala-
nadi va u quyidagini anglatadi: mantiq elementining chiqishida signal kirishdagi
signallar x va x yoki x va x bir vaqtning o‘zida bo‘lganda paydo bo‘ladi.
Prinsipial sxemada belgilanishi
12. «EKVIVALENТLIK»
― EKVIVALENТLIK‖ funksiyasi y= x
1
x
2
, v, x
3
x
4
. matematik
ko‘rinishida ifodalanadi va u quydagini anglatadi: mantiqiy elementining
kirishida ikkala x va x da bir xil paytda signal bo‘lganda yoki bo‘lmaganda chi-
qish signali paydo bo‘ladi.
Prinsipial sxemada belgilanishi
4.3. Asosiy mantiqiy elementlar
Т seriyasi 19 ta elementdan iborat bo‘lib, 4 ta guruhga bo‘lingan: 7 ta logik
element, 3 ta funksional element, 4 ta vaqt elementi, 5 ta kirish kuchaytirgichlari.
Umumiy texnik ko‘rsatkichlar. 40 ming soatlik xizmat muddati, nuqsonsiz
ishlash ehtimolligi r = 0,9 li ulanishlar soniga bog‘liq emas.
Elementlar quyidagi shartlarda normal ishni ta‘minlaydi:
- iste‘moldagi kuchlanish xatoligi nominal qiymatdan 10-15% bo‘lganda:
- tashqi muhit harorati - 40° dan + 50°
S gacha bo‘lganda:
- atrof muhitning nisbiy namligi 90% gacha va harorati 25
0
S bo‘lganda:
- 4d gacha tezlanish chastotasi 5-200 Gs diapazonadagi tebranishlar.
х
1
y
х
2
&
х
1
y
х
2
-----
-
___
__
Тranzistorli elementlar ishi ishonchli, sozlanishga va tayyorlanayotganida,
ishlayotganida rostlanishga muhtoj emas, kuzatib turishni talab qilmaydi, atrof
muhitning no‘maqul sharoitida ham ishlay oladi. Ko‘pchilik elementlar diskretli
signallardan oladigan ikkita darajadagi kuchlanishlarda ishlash uchun xizmat qiladi
(shartli ―0‖ bilan belgilangan kichik daraja ―1‖ bilan belgilangan katta daraja). ―0‖
signali o‘zgarmas tokda 1 voltdan oshmasligi, ―1‖ signali o‘zgarmas tokda 4 volt-
dan kam bo‘lmasligi zarur. Signallarning qutbiyligi manfiy. Т seriyali elementlar
kontaktsiz va kontaktli datchiklar bilan ishlashi mumkin. Elementlarning
iste‘mollaydigan kuchlanishi -minus 12 va 24 volt. Siljish kuchlanishi - plyus 6V.
Kirish signali ―1‖ -4...12 V, kirish signali ―0‖ -0..1 V.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
