Avтomaтikaning тeхnik vosiтalari



Download 2,18 Mb.
Pdf ko'rish
bet40/113
Sana21.09.2021
Hajmi2,18 Mb.
#180695
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   113
Bog'liq
Avtomatlashtirish elementlari

   (2.28) 
 
 
        Nisbiy namlik:            
10
м
х
а
а
У
 (2.29)
 
 
 
 
bu yerda    
a
x – 
xaqiqiy absolyut namlik; 
 
 
 
 
       a

– maksimal absolyut namlik.   
 
 
2.7.2.   Namlik datchiklarining klassifikatsiyasi 
 va ish prinsiplari 
 
Ish  prinsipi  bo‘yicha  elektrik  namlik  dachiklari  elektrofizikaviy  va 
elektroparametrik  turlariga  bo‘linadi.  Elektrofizikaviy  datchiklar  radiatsion  va 
magnitoyaderli rezonans dachiklarini o‘z ichiga oladi. Radiatsion dachiklarning ish 
prinsipi  nam  muxitnig  infraqizil  nurlarni,  yuqori  chastotali  elektromagnit 
tebralishlarni,   - nurlar va neytron nurlanishlarni qabul qilish darajasini o‘lchashga 


 
60 
asoslangan  bo‘ladi.    Magnitoyaderli  rezonans  datchiklarining  ish  prinsipi  esa 
vodorod  atomlari  yadrosi  va  namlikning  radiochastotali  magnit    maydonini  qabul 
qilishi prinsipida ishlaydi. 
Elektroparametrik  datchiklar  konduktometrik,  dielkometrik  va  gigrometrik 
turlarga  bo‘linadi.  Konduktometrik  datchiklar  elektrokimyoviy  o‘zgartirgichlar 
tarkibiga kiradi va ishlash prinsipi muxitning elektr o‘tkazuvchanligini o‘zgarishi  
natijasida  namlikni  aniqlashga  asoslangan  bo‘ladi.  Chiqish  ko‘rsatgichi  bo‘lib 
bunda muxit o‘tkazuvchanligi hisoblanadi. 
Dielkometrik datchiklar dielektrik singdiruvchanlik (E=2...10 - qattiq jismlar  
uchun; E=81-suv uchun) yoki dielektrik isrof tangens burchagi qiymatlari bo‘yicha 
namlikni  aniqlanadi. 
Gigrometrik  datchiklar elektronli o‘zgartirgichlar guruhiga mansub bo‘lib, 
ularning  ishlash  prinsipi  qo‘shimcha  gigroskopik  zarrachalarning mexanik  yoki  
elektrik  xarakteriskalarini o‘zgarishiga asoslangan bo‘ladi. 
Qishloq  xo‘jaligi  ishlab  chiqarishida  gazlar  va  xavo  namliklari  datchiklari 
keng  miqyosda  qo‘llaniladi.    Ularning  quyidagi  turlari  mavjud:  gigrometrik 
dilatometrik  datchiklar  -  namlik  ta‘sirida  chiziqli  o‘lchamlari  o‘zgarishiga, 
gigristorlar,  elektropsixrometrlar,  xarorat  -  muvozanatli  va  kondensatsion 
datchiklar - qarshilik o‘zgarishiga hamda  radioskopik va infraqizil datchiklar - gaz  
va  xavoning fizikaviy xususiyatlarini o‘zgarishiga  asoslangan bo‘ladi. 
Хavo  namligini    aniqlashning  psixrometrik  usuli  quruq  va  suv  bilan 
namlangan  ikki  termometrlarni  qo‘llashga  asoslangan  bo‘ladi.  Bu  prinsipda 
namlikni 
nazorat 
tizimi 
datchiklari-elektropsixrometrlar 
ishlaydi. 
Elektropsixrometrning  prinsipial sxemasi 2.23-rasmda keltirilgan.  
Muvozanatsiz,  ko‘prikning  ikki  yelkasiga    ikkita  bir  hil  yarimo‘tkazgichli 
termorezistorlar  ulangan bo‘lib, ular gigroskopik keramik trubkaga joylashtiriladi. 
Birlamchi  trubkanig  bir  tomoni  suvga  tushuriladi,  ikkinchi  tomoni  esa  xavoda 
turadi. Ya‘ni termorezistor (Rg) quruq trubkada joylashadi va uning xarorati xavo 
xaroratiga  teng  bo‘ladi.  Suv  bilan  namlanadigan  ikkilamchi    trubkadagi 
termorezitorning  (R  n)  qarshiligi  namning  parlanishiga  bog‘lik  bo‘ladi  va 


 
61 
bug‘lanish  jarayonida  xaroratning  kamayishi  hisobiga  uning  qarshiligi  nisbatan  
yuqori  bo‘ladi.  Хavo  namligi  qanchalik  kam  bo‘lsa,  nam  trupka  sirtidan  suvning 
parlanishi  tezroq  bo‘ladi.  Bunda  Rk  va  Rn  orasidagi  farq  katta  bo‘ladi  va 
o‘zgartirgichdagi (U) chiqish signali kuchliroq bo‘ladi. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
  Rk                                  R
k
 
 
 
 
                            U

 
 
                                            R
1                                             
R

 
 
 
 
 
2.23-rasm. Elektropsixrometrning prinsipial sxemasi. 
 
Maxsulotlar  namligini  aniqlaydigan  elektrik  datchiklar  konduktometrik 
(muxitning  elektr  o‘tkazuvchanligi  o‘zgarishi),  dielkometrik  (dielektrik 
singdiruvchanligi E o‘zgarishi), radioizotopli,  elektroabsorbsionli, ultrotovush va 
SVCh (o‘ta yuqori chastotali)  datchiklarga bo‘linadi.  
Konduktometrik  va  dielkometrik  datchiklar  silindrik  yoki  tekis  xavo 
kondensatorlaridan  yasalgan  elektrodlardan  yoki  igolkali  elektrodlardan  ham 
tashkil topgan bo‘ladi. Maxsulot kondensatorlar orasiga joylashtirib, uning namligi 
aniqlanadi. 
 

Download 2,18 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   36   37   38   39   40   41   42   43   ...   113




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2025
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish