Avtomatika va elektrotexnika fakulteti 1-kus elektr mexanikasi yo’nalishi 44-20 magistranti Qosimov Baxtiyorning

Komponentlarning dizayni va maqsadi
Mini GES quyidagi asosiy qismlarni o'z ichiga oladi:
- quvvat bloki;
- ballast yukining bloki;
- avtomatik boshqaruv moslamasi;
Quvvat bloki elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun mo'ljallangan. Energiya bloki generator sifatida ishlatiladigan gidravlik turbinadan iborat.Energetika blokining gorizontal yoki vertikal joylashuvi mumkin.Balast yuk bloki izolyatsiyalangan yukda Mini-GESning ishlashi paytida ortiqcha faol quvvatni o'zlashtirish uchun mo'ljallangan. Balast yuk birligini suv yoki havo sovutish bilan ta'minlash mumkin.
Hisoblash usullari, Mini gidroelektrostansiyalarning konstruksiyalari va sxemalarini ko'rib chiqish.
Kichik korxonalar uchun mini gesni loyihalash” ancha dolzarb va aholi uchun qanchali foydali bo’lmasin, lekin real holatda hozirgi kundagi bu turdagi elektr energiya ishlab chiqarib beruvchi mini gesni O’zbekiston Respublikasi sharoitida keng joriy etilmaganligini va bajarilmaganligini bildik. Ko'pchilikni qiziqtirib keluvchi mini elektr stantsiyalari ularni xammabopligi, tuzilishini oddiyligi, kam sarf harajatlar talab qilinishi, boshqarish va nazorat qilish osonligi ko'pchilikka ayon bo'lsa, ularni loyixalash va qurish bo’yicha ishlari aniq bir tavsiyalar kitoblar va manbalar va malumotlar yetarli mavjud emas. Bu boradagi mutahassislarni urinishlari mavjud, lekin tavsiya qilinayotgan tuzilmalarni o'ziga xos xususiyatlari ochib berilmagan va suv manbalari parametrlari bo'yicha aniq ko’rsatmalar yetarli emas. Shu boisdan bunday qurilmalarni xisoblash , qurish va ishga tushirish masalalari bo’yicha bir qator muammolar ko’zga tashlanmoqdagi, ularning hal qilmay turib maqsadga erishib bo’lmaydi. Uskunalar ommaviy ishlab chiqariladi, ishonchliligi, yuqori texnik va ekspluatatsion ko'rsatkichlari va arzon narxlari bilan ajralib turadi. Uskunani yaratish uchun foydalaniladigan asosiy texnik echimlar ixtirolar darajasida amalga oshiriladi va patentlar bilan himoyalangan
Mini GES bloklarida asosan sinxron yoki asinxron turdagi o'zgaruvchan tok generatorlari qo'llaniladi. Asinxron generatorlarning afzalliklari yuqori ishonchlilik, kichik o'lchamlar, arzon narx, parallel ishlashga ulanish qulayligi. Ularning asosiy kamchiliklari o'z-o'zidan qo'zg'alish uchun kondensator bankiga bo'lgan ehtiyojni va chiqish kuchlanishini tartibga solishning nisbiy qiyinchiliklarini o'z ichiga oladi. Sinxron mashinalar biroz kattaroq o'lchamlari va vazniga ega, shuningdek, asinxronlarga qaraganda qimmatroq. Biroq, qo'zg'alish kuchining pastligi va qo'zg'atuvchi va boshqarish qurilmalarining soddaligi ba'zi hollarda mini GESlarda sinxron generatorlardan foydalanishni afzal ko'radi..
Elektr stantsiyasining ish sharoitlariga qarab, agar zavod kuchli elektr tarmog'ida yoki passiv avtonom yukda ishlayotgan bo'lsa, asinxron generatorlardan foydalanishni tavsiya qilish mumkin. O'zgaruvchan quvvat koeffitsientiga ega yukda avtonom ishlash rejimida sinxron generatorlar asosida qurilgan mini geslar afzalliklarga ega
3.4-rasm . Mini ges modelining umumiy sxematik ko’rinishi
3.5-rasm. Loyihalanayotgan Mini-GESni umumiy ko‘rinishi