Автоматика асослари ва микропроцессор техникаси

Ўтиш командалари: 
Ўтиш командалари барча бўлиши мумкин бўлган даврлар, шохланишлар,
дастур ости дастурларини чақришлар ва бошқаларни ташкил этиш учун 

---

 
65 
мўлжалланган (улар дастур бажариши тартиби кетма-кетлигини бузади). Бу 
командалар командалар регистр-счетчигига янги қийматни ѐзади ва худи ўша 
қийматлар билан процессорнинг кейинги навбатдаги командасига эмас, балки 
дастур хотирасидаги бошқа исталган командага ўтишни чиқаради. Баъзи ўтиш 
командалари қайси нуқтада ўтиш бажарилган бўлса яна ўшанга қайтишни 
кўрсатади, баъзиларида бу ҳолат қаралмайди. Агар қайтиш кўзда тутилган бўлса, 
процессорнинг жорий параметрлари стекда сақланади. Агар қайтиш кўзда 
тутилмаган бўлса, процессорнинг жорий параметрлари сақланмайди. 
Қайтишсиз ўтиш командалари икки гуруҳга бўлинади: 
- шартсиз ўтиш командалари; 
- шартли ўтиш командалари. 
Бу командаларни белгилашда Branch (шохланиш) ва Jump (сакраш) 
буйруқларидан фойдаланилади. Шартсиз ўтиш командалари ҳеч нимага боғлиқ 
бўлмаган ҳолда янги адресга ўтишни чақиради. Улар кўрсатилган аралашиш 
катталигига (олдинга ѐки орқага) ўтишини ѐки кўрсатилган хотира адресига ўтишни 
чақириши мумкин. Аралаштириш катталиги ѐки адреснинг янги қиймати киритиш 
операнди сифатида кўрсатилади.
Шартли ўтиш командалари ўтишларни ҳар доим ҳам эмас, балки фақат 
берилган шартнинг бажарилишида чақиради. Процессор ҳолатлари регистрларидаги 
байроқчалар қиймати одатда бу шартлар сифатида қаралади. Ёки бошқача айтганда, 
байроқчалар қийматини алмаштирувчи олдинги операция натижаси ўтиш шарти 
ҳисобланади. Барча ушбу шартлар 4 тадан 16 тагача бўлиши мумкин. Шартли ўтиш 
командаларига бир неча мисол келтирамиз:
- нолга тенг бўлганда ўтиш; 
- нолга тенг бўлмаганда ўтиш; 
- қайта тўлдириш мавжуд бўлганда ўтиш; 
- қайта тўлдириш мавжуд бўлмаганда ўтиш; 
- нолдан катта бўлганда ўтиш; 
- нолга тенг ѐки кичик бўлганда ўтиш. 
Агар ўтиш шарти бажарилса, командалар счетчик-регистрига янги қиймат 
юкланади. Агар ўтиш шарти бажарилмаса, команда счетчиги фақат кенгайтирилади 
ва процессор команданинг кейинги тартиби бўйича операцияни танлайди ва амалга 
оширади.
Бир неча шартли ва шартсиз ўтиш командаларининг биргаликда қўлланилиши 
процессорнинг 
исталган 
мураккабликдаги 
шохчаланган 
(тармоқланган) 
алгоритмларини бажариш имконини беради. Мисол учун 8,1-расмда кетма-кет 
бирикмали иккита шохчага шаклланиш кўрсатилган. 

---