Август 2020 3-қисм



Download 2,05 Mb.
Pdf ko'rish
bet59/68
Sana12.06.2022
Hajmi2,05 Mb.
#660517
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   68
Bog'liq
3.Tarix saxifalaridagi izlanishlar 1 qism

Август 2020 3-қисм
Тошкент
amirligi devonxona arxivi bevosita amir qo‘l ostida bo‘lgan. Masalan, Amir Muzaffar Buxoroda 
o‘zining qarorgohida arxivni o‘z yonida saqlardi. Uning o‘g’li Sayyid Abul Ahad Buxoro amirligi 
devonxona arxivini o‘zi bilan birgalikda Karmanadagi qarorgohiga olib keldi. 1910-1920 yilda 
Amir Olimxon uni Buxoroga keltirdi. Devonxona parvonachi qo‘l ostida edi. Baxtga qarshi 
Buxoro amirligining devonxona arxivi hozirgi kunga qadar saqlanib qolmagan. Shunday taxminlar 
borki, 1920 yildagi Buxoro inqilobi davrida bu arxiv sovet askarlari tomonidan ishg’ol qilingan 
edi va bu arxiv turk frontiga ko‘chirib o‘tkazilgan. O‘zbekiston Milliy arxivida 5 mingga yaqin 
Buxoro amirligi devonxona hujjatlari saqlanadi, lekin ularning hammasi Buxoro Qushbegisi 
nomiga yozilganligi sababli «Buxoro amirligi Qushbegisining kanselyariyasi»arxivida saqlanadi. 
Bundan tashqari, fondda Buxoro amiri va Afg‘oniston shohi o‘rtasidagi yozishma hujjatlari ham 
saqlanadi. Qushbegi Buxoro amirligida katta imtiyozlarga ega edi, butun devonxona orqali davlat 
boshqaruviga tegishli siyosiy, madaniy,iqtisodiy doiradagi hujjatlar o‘tardi. Mirzo Nasrulloh 
qushbegigacha arxiv tartibga ketirilmagan bo‘lib, er ostida maxsus sandiqlarda saqlanardi. YAngi 
tayinlangan Usmonbek Qushbegi savodsiz kishi bo‘lganligi sababli, arxivning tarixiy ahamiyatiga 
uncha e’tibor bermagan. 1920 yil sentyabr oyida Buxoroda Sovet hokimiyati o‘rnatilgandan so‘ng, 
Kuybishev boshchiligida Amir va Qushbegining arxivini topish va uni saqlash yuzasidan Buxoro 
Revkomi tomonidan buyruq chiqarilgan edi. CHK va militsiya xodimlari tomonidan Arkning 
er osti xonalarida hujjatlar saqlangan sandiqlar topilgan. Ayrim hujjatlar devonxonaning polida 
va tokchalaridan topilgan. Taxminan ular ham amaldorlar tomonidan quvg‘in paytida tashlab 
ketilgan. Barcha hujjatlar hech qanday tartibsiz va yozuvsiz qutilarga solingan va sobiq Sovet 
Xalq Nozirligi omborlariga jo‘natilgan, u erda tashqi ishlar vazirligi omborlariga joylashtirilgan. 
Ming yildan oldin yozilgan bu hujjatlarning shu kunlarga qanday yetib kelgani ko‘pchilik 
uchun qiziq albatta.
Arxiv ma’lumotlarida keltirilishicha, vaqf hujjatlari 1972 yilga qadar Petrburgda saqlangan. 
Bizning hujjatlar olis yurtlarda nima qilib yuribdi desangiz, Chor Rossiyasi davrida O‘zbekiston 
boyliklari sifatida barcha manbalar olib ketilgan. Yillar davomida bu hujjatlar kerak, nokerakka 
ajratilgan. Mutaxassislar o‘rganib, vaqf muhim hujjatlar qatoriga kirmasligi, ularni O‘zbekistonga 
qaytarish mumkinligini tavsiya etishgach, bu hujjatlar davlat arxiviga topshirilgan.
Nima ham deymiz? Bu hujjatlar bizga kerak va eng muhimi yurtimizga qaytdi. Kim biladi 
deysiz, ajdodlarimizning qanchadan-qancha bebaho durdona asarlari, ilmiy yutuqlari qaysi 
o‘lkalarda ushlab turilibdi. Eh, beshafqat tarix.
Foydalanilgan adabiyotlar:
1. R.Shamsutdinov, Sh.Karimov, S.Xoshimov, O’.Ubaydullayev “vatan tarixi” kitobi Sharq 
nashriyoti Toshkent 2016
2. A.Sa’diyev “O’zbekiston xalqlari tarixini o’qitish” O’qituvchi nashriyoti Toshkent 1993-
yil
3. R.H.Murtazayeva va boshqalar. “O’zbekiston tarixini” darslik. Yangi asr avlodi Toshkent 
2005-yil
4. Aim.uz
5. Wikipedia.org 


67

Download 2,05 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   55   56   57   58   59   60   61   62   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish