Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
< va > belgilari orasiga olib yoziladi. Misol tariqasida < head > Ma’lumotlar < /head > ko’rinishida 
yozish mumkin. E’tibor bersangiz TEG larni yozishda biz tegni ochdik < head >va ma’lumotlarni 
kiritib < /head > tegi bilan yopdik. Demak teglar ochiladi va odatda / belgisi bilan yopiladi. Aynan 
ana shu buyruqlar berilmay qolsa ham siz kutgan natija chiqmasligi mumkin. Umuman < D > 
ko‘rinishdagi deskriptor uchun < /D > deskriptori mavjud bo‘lib, birinchisi biror amal boshlanishi
-
ni bildirsa, ikkinchisi shu amal yakunlanganini bildiradi. 
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1. T.X.Xolmatov, N.I.Taylakov, U.A.Nazarov Informatika va xisoblash texnikasi.T.2001y.
2. T.N.Nishonboev Windows, Word va Internet tizimlarida ishlash.T.2003y.
3. B.Yu.Xodiev, T.I.Sarsatskaya Texnologii Internet T.2003 y.
4. 10-11-sinf Informatika darsliklari.

---

272
Август 2020 10-қисм
Тошкент
BOSHLANG`ICH SINFLARDA MATEMATIKA O`QITISH METODLARIDAN 
TO`G`RI FOYDALANISH
Mahmudova Ma`mura Islomovna
Farg`ona viloyati Buvayda tumani 
47- maktabning boshlang`ich sinf o`qituvchisi
Ismoilova Mahbuba G`ulomovna
Bog`dod tumani 21- maktabning
 boshlang`ich sinf o`qituvchisi
Annotatsiya. 
Maqolada boshlang`ich sinflarga matematika o`qitishda metodlardan to`g`ri 
foydalanish va metodlar haqida ma’lumot berilgan.
Matematikani o`rganmay turib boshqa fanni o`zlashtirish qiyin. Shunday ekan biz boshlang`ich 
sinf o`quvchilariga mukammal o`rgatib borishimiz kerak. Bunda biz o`qituvchilar har bir mavzuni 
bolalarga aniq va tushunarli qilib tushuntirishimiz kerak. Maktab matematika kursining maqsadi 
o`quvchilarga ularning psixolagik xususiyatini hisobga olgan holda matematik bilimlar tizimini berib 
borishdan iborat.Bu matematik bilimlar tizimi ma’lum metodlar yoki usullar orqali o`quvchilarga 
yetkaziladi.Metod grekcha so`z bo`lib “yo`l” ma`nosini anglatadi.O`qitish metodlari o`qituvchi 
va o`quvchilarning birgalikdagi faoliyati usullari bo`lib, bu faoliyat yordamida yangi bilimlar, 
malaka va ko`nikmalarga erishiladi. O`quvchilarning qobilyati, tafakkuri rivojlanadi. Shuning 
uchun o`zlashtirish, tarbiyalash va rivojlantirish kabi uchta asosiy funksiyani bajaradi.O`qitish 
metodlari o`qituvchi va o`quvchilarning birgalikdagi faoliyatini tashkil qilish, rag`batlantirish va 
nazorat qilishi nazarda tutadi. Sunday ekan biz metodlardan to`g`ri foydalana olishimiz kerak.
Og`zaki metodlar- qisqa muddat ichida hajm bo`yicha eng ko`p ma’lumotlar berish, o`quvchilar 
oldiga muommolar qo`yish, ularni hal qilish yo`llarini ko`rsatish imkonini beradi. Bu metod orqali 
o`quvchilarni tafakkuri rivojlanishi, mustaqil fikrlashiga sharoit yaratadi. Masalan: To`rtburchakni 
tushuntirishda o`qituvchi har xil ko`rinishdagi, har xil rangdagi, har xil kattalikdagi to`rtburchakdan 
foydalanadi. Bular to`rtburchaklar bu figuralar bir- biridan farq qilsada ularning hammasi bir xilda 
to`rtburchaklar deyiladi.
Suhbat metodi- bu eng ko`p tarqalgan va yetakchi o`qitish metodlaridan biri bo`lib darsning har 
xil bosqichlarida har xil o`quv maqsadlarda qo`llash mumkin.Uyga berilgan vazifalarni, mustaqil 
ishni tershirishda, materiallarni tushuntirishda qo`llash mumkin.Bu metoddan biz savol- javob 
tariqasida foydalanamiz.Aynan shu metod orqali o`quvchilarni tezkorlikka, o`ylashga, izlashga, 
taqqoslashga, o`z fikrini erkin bayon qilishga yordam beradi.
ko`rsatmali metod- o`qitishning bu usuli o`quvchilarning kuzatishlar asosida bilimlar olish 
imkonini beradi. Kuzatish xissiy tafakkurning faol formasi bo`lib, boshlang`ich sinflarda keng 
foydalaniladi. Atrof –muhitdagi predmetni, hodisani va ularning turli- tuman modellar, har xil 
turdagi ko`rsatma qo`llanmalar kuzatish obyektlari hisoblanadi. Matematika darslarida ko`rsatmali 
metodni amalga oshirishda bir tomondan o`quvchilarning idrok etishlari ,ikkinchi tomondan
ularning tasavvurlariga tayaniladi.Matematika darslarida ko`rsatmalilikdanto`g`ri foydalanish va 
miqdoriy tasavvurlarining mazmuni tushunchalarning shakllanishiga imkon beradi. Mantiqiy fikr 
yuritishni, nutqni rivojlantiradi, aniq hodisanilarni qamrab chiqish va tahlil qilish yordam beradi.
Amaliy metodlar: Malaka va ko`nikmalarni shakllantirish va umumlashtirish jarayoni bilan 
bog`liq bo`lgan metodlar o`qitishning amaliy metodlari hisoblanadi. Bunday metodlar yozma, 
og`zaki mashqlar, amaliy ishlar, mustaqil ishlarning ba’zi turlariga kiradi. Mashqlar asosan 
mustahkamlash va bilimlarning tadbiq qilish, malaka va ko`nikmalarning shakllantirish metodi 
sifatida qo`llaniladi. Mashq deb biror amalni o`zlashtirish yoki mustahkamlash maqsadida rejali 
ravishda tashkil qilingan takroriy bajarishga aytiladi. Mashqlar sanoq malakalarini, hisoblash 
ko`nikma va malakalari, arifmetik masalalarni yechish ko`nikmalarini vujudga keltirish uchun 
ishlatiladi. Matematiko`qitishda hikoya metodi, induksiya , anologiya, deduksiya metodilar to`g`ri 
foydalanish kutilgan samarani beradi. Boshlang`ish sinflarda matematikadan bolalarning miqdoriy, 
fazoviy tasavvurlarini rivojlantirishda ko`p hollarda o`yinlar ham yaratiladi. O`yinlardan to`g`ri 
foydalanish ham matematika kursini o`zlashtirishda katta ahamiyatga ega.
Talim –tarbiya o`quvchining tez o`zgarayotgan zamonda yashashi uchun hayotiy ko`nikma va 
malakalarni shaklantirishda to`g`ri yo`ldam bormog`imiz kerak. Shunday ekan biz marematika 

---

273