Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
TARIX DARSLARIDA TA’LIM SIFAT SAMARADORLIGINI OSHIRISHDA 
AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARINING O`RNI
Xudoyberdiyeva Surayyo
Sirdaryo viloyati Guliston tumani
10- umumta’lim maktabi tarix fani o`qituvchisi
Telefon: [phone]
Annotatsiya.
 
Mazkur maqolada tarix darslarida axborot kommunikatsion texnologiyadan 
foydalanish asosida dars samaradorligini oshirish imkoniyatlari, multimedianing ta’lim 
samaradorligidagi o`rni haqida fikrlar bildirilgan
Kalit so`zlar:
tarix, ta’lim samaradorligi, multimedia, axborot-kommunikatsion texnologiya.
Axborot texnologiyalaridan foydalanish eng dolzarb talablardan biri bugungi kun 
o`qituvchisidan, avvalo, kompyuter savodxonligi, internet xabarlaridan vofiq bo`lishi, o`z ustida 
tinimsiz ishlashi va izlanishi, zamon bilan hamnafas bo`lishi talab etiladi. Hozirgi kunda umumiy 
o`rta ta‘lim o`quvchilarining biror o`quv fanini to`liq ravishda yoki uning qaysi qismini AkTdan 
foydalanib o`tsa qanday samara berishini, yoki AkTni qo`llashning pedagogik tamoyillarini, 
uning psixologik xususiyatlarini, uning bilish jarayoniga ta‘sir qilish mexanizmi va omillarini, 
shuningdek yana boshqa ko`p jihatlarini o`ylab chiqish va dars jarayonlariga tadbiq qilish dolzarb 
masala bo`lib bormoqda. Bu esa ta‘lim tizimida, xususan o`quv jarayonlarini tushunarli, samarali, 
esda qolarli tashkil etish va amalga oshirish, ayniqsa o`quv mashg`ulotlarini zamon talablariga 
mos ravishda o`tish va o`zlashtirish samaradorligini oshirish borasida yangicha mazmun mohiyat 
shakllanishiga asos yaratmoqda. Ta‘lim sohasidagi barcha islohatlarning asosiy maqsadi ma‘naviy 
jihatdan mukammal rivojlangan insonlarni tarbiyalash, ta‘lim tizimini takomillashtirish, dars 
jarayonlarini yangi pedagogik va axborot texnologiyalari asosida har tomonlama zamon talabiga 
mos ravishda amalga oshirishdan iboratdir. Bu esa arix darslarida ham bilim beruvchi pedagog 
kadrlarni axborot texnologiyalarining zamonaviy vositalalaridan foydalanishlari uchun, eng avvalo 
bu sohadagi bilim va malaka darajalarini oshirish, ta‘lim tizimini texnik jihatdan ta‘minlash, 
internetdan foydalanish imkoniyatlarini to`la yaratib berish orqaligina samarali natijaga erishish 
mumkin. Ta‘lim tizimi sifati va samaradorligini oshirishning asosiy usullaridan biri o`quv 
jarayonida zamonaviy axborot kommunikasion texnologiyalarni, shu jumladan multimediani 
qo`llash, o`qituvchi va o`quvchining interfaol o`zaro aloqalarini ta‘minlashdan iborat bo`ladi. 
Multimedia axborotlarni har xil ko`rinishlarda tasvirlash va dinamik obrazlarini yaratish, uni ko`rish 
va eshitish organlari orqali qabul qilish va tasavvur etish imkoniyatlarini yaratadi. Multimedia 
texnologiyalarida an‘anaviy texnologiyalarga qaraganda axborotlar matn ko`rinishda emas, tasvir, 
ovoz va harakatlar ko`rinishida ifodalanilishi o`quvchilarini tarix darslarida faolroq, diqqatliroq, 
intiluvchan va qiziquvchan bo`lishga o`rgatadi, chunki tavsiya qilinadigan har bir axborot 
ularning ishtiroki va harakati orqali amalga oshiriladi. Ta‘lim tizimida multimedia texnologiyalari 
nazariy, amaliy, ko`rgazmali, ma‘lumotli, trenajyorli va nazorat qismlarini birlashtirish yo`li bilan 
o`quvchilarga ijobiy va samarali ta‘sir etuvchi vosita hisoblanadi. Bundan tashqari ta‘lim tizimida 
multimediadan foydalanish nazariy materiallarning namoyishlarini sifatli video yozuvlari, virtual 
laboratoriya ishlari va amaliyotlarni, turli jarayonlarning imitasion animatsiyali modellarini yaratish 
imkonini beradi, bu uchun o`quvchilarning o`quv sinflari, kompyuter sinflari, o`qitishning texnik 
vositalari xonasida, uslubiy xonalarda, kutubxonalarda amaliy shug`ullanishlarini tashkillashtirish 
lozim bo`ladi. Ta‘lim tizimida foydalaniladigan barcha multimedia darslari amaliy tadbiqdan 
va tajribadan o`tgan bo`lishi bilan birga, o`ziga xos pedagogik-psixologik xususiyatlarga ham 
ega bo`lishi kerak. Shuningdek o`quvchilarning yosh xususiyatiga ham mos bo`lishi lozim. 
Multimediali o`quv darslarining pedagogik-psixologik xususiyatlari bilim va ko`nikmalarni 
shakllantirish uchun foydalaniladigan o`quv materiallarining tasvirlanish hamda ifodalanish 
formasiga va ko`rinishiga bog`liq bo`ladi. Dars tarkibida turli rasm va qiziqarli boshqotirmalar 
mavjudligi mavzuning chuqurroq o`zlashtirilishini ta`minlaydi. Ta‘lim tizimi uchun multimedia 
yaratishda shu sohaning asosiy didaktik masalalaridan biri – o`qitishni modellashtirish va 
tasavvurlash obyektlariga ta‘sir qilishning umumiy metodlari muhim o`rinlardan birini egallaydi.
Multimedialar avvalgi annanaviy o`quv qo`llanmalardan ko`p jihatlari bilan farq qiladi. Shu 

---

149