Август 2020 10-қисм

Hakim
kasallarni davolovchi kishi
Bemor
kasallanib qolgan inson
Olim
bilimli, dono kishi

---

139
Август 2020 10-қисм
Тошкент
“Donolar donosi” mavzusida quyidagicha:
Talay 
ko`p, ko`pgina
ul zot
u kishi, u inson
„Sayilda” mavzusida esa quyidagicha tahlil qilishimiz mumkin:
Otalig`i
Tarbiyachisi
Zarb
Kuch
Bobur
yo`lbars
Xulosa qilib aytishimiz mumkinki, “Tushunchalar tahlili” metodi asosida o`quvchilarda so`z 
yoki so`z birikmalarining ma’nolarini bilib olishlari va ularni tizimli shaklda o`rganishlari uchun 
asos hisoblanadi.
Foydalanilgan adabiyotlar
1. Boymurodova G. va b.q. O`qish “3-sinf o`qituvchilari uchun ilg`or pedagogik va axborot 
kommunikatsiya texnologiyalarini amaliyotga joriy etish bo`yicha metodik qo`llanma T-2016.
2. Umarova M va b. 3-sinf O`qish darsligi 2019.

---

140
Август 2020 10-қисм
Тошкент
O‘QUVCHILARNI BARKAMOL QILIB TARBIYALASHDA OILA VA MAKTAB 
HAMKORLIGINING AMALIY AHAMIYATI
Xodjanova Saygul Xolmo‘minovna
Termiz tumani 19-sonli umumta’lim maktabining MMIBDO‘,
Mo‘minova Muqaddas Norqobilovna
Termiz tumani 20-sonli umumta’lim maktabining MMIBDO‘.
Annotatsiya. 
ushbu maqolada o‘quvchilarni barkamol, ma’naviy jihatdan yuksak axloqli qilib 
tarbiyalashda oila, maktab hamda mahalla hamkorligining amaliy ahamiyati ko‘rsatib o‘tilgan. 
Barkamol shaxsni tarbiyalashda kitob va kitobxonlik, sport mashg‘ulotlarini o‘rni katta ekanligi 
amaliy tajribalar asosida bayon etilgan.
Kalit so‘zlar.
Barkamol shaxs, ma’naviyat, oila, hamkorlik.
Yosh avlodni barkamol etib tarbiyalash har bir mamlakatning oldida turgan dolzarb 
masalalardan biridir. Qadimdan sharq xalqlarida farzand tarbiyasi uning ta’limi bilan birgalikda 
uzviy aloqadorlikda olib borilgan. Sharq didaktik pedagogikasi qomusi hisoblangan Kaykovusning 
“qobusnoma” asarida ham “…har qanday fazl va hunarni farzandingga o‘rgatgaysan, to otalik 
shafqati shartin bajo kelturmish bo‘lg‘aysan”[1, -b.106] deya farzandning kasb hunar va ilm 
olishida oila xususan ota-onaaning o‘rni katta ekanligi aytib o‘tilgan. 
Mamlakatimizda ham 1993-yilda ishlab chiqilgan “Oila, mahalla, maktab” hamkorligi 
konsepsiyasi bugungi kunda ham faol qo‘llanilmoqda. Bolaning shaxs sifatida tarbiyasi oilada 
shakllanib boshlasada, asosan u maktabda ijtimoiy muloqotga kirishadi hamda shu muloqotini 
bevosita mahallada kengaytiradi. Bu esa oila va mahalla institutlari hamda maktab munosabatini 
yanada kuchaytirishni dolzarb qilib qo‘yadi. Bu hamkorlikda asosiy e’tibor farzand tarbiyasi va 
uning ma’naviy barkamol etib tarbiyalanishiga qaratiladi. Maktabga qabul qilingan har bir bola 
bilan ta’lim-tarbiya jarayonini amalga oshirishda quyidagilarga e’tibor qaratish muhim:
1) Bola qanday oilada tarbiya topganligi: to‘liq oiladami (ota-onasi tarbiyasi) yo yolg‘iz ona 
(ota), buvi va boshqa qarindoshlar qarmog‘ida tarbiyalanganligi;
2) Bolaning ruhiy, jismoniy sog‘lomligi;
3) Oilaviy ma’naviy muhiti;
Aksar holda ta’lim muassasida yaxshi tarbiya topgan bolani oilasidagi muammolar, nosog‘om 
muhit uning xulqida buzulishlarga olib kelishi mumkin. Maktabda ma’naviy-ma’rifiy ishlar 
birinchi navbatda bolaning oilasini o‘rganishdan boshlash o‘rinlidir. 
Maktabda sog‘lom ma’naviy muhitni qaror toptirishda ma’naviy ma’rifiy tadbirlar, ijodkor 
ziyolilar bilan uchrashuvlar muhim hisoblanadi. Prezidentimiz Sh.M.Mirziyoyev tomonidan ilgari 
surilgan yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish va ularning bo‘sh vaqtini mazmuni tashkil etish bo‘yicha 
ishlab chiqilgan beshta muhim tashabbus bu borada biz uchun dasturamal vazifani bajarmoqda. 
ushbu besh tashabbus tarkibidagi to‘rtinchi tashabbus yoshlar ma’naviyatini yuksaltirish, ular 
o‘rtasida kitobxonlikni keng targ‘ib qilish bo‘yicha tizimli ishlarni tashkil etishga yo‘naltirilgan. 
Darhaqiqat, bolalar ma’naviy dunyosini boyitish, ularni kelajakka ishonch ruhida tarbiyalashda 
kitobning o‘rni benihoya kattadir. Kitobxon oilada tarbiya topgan farzanddan yomonlik chiqmaydi. 
Har qanday buzg‘unchi kuch va hurujni yuksak ma’naviyat bilan yengish mumkin. Shu ma’noda 
kitobxonlik bugun barchamiz uchun hayotiy zaruratga aylanmog‘i kerak. O‘quvchi yoshlarga 
nafaqat maktabda balki, oilada, mahallada kitobxonlikni targ‘ib etish borasida ham oila, mahalla, 
maktab hamkorligi o‘zining amaliy ahamiyatiga ega. Prezidentimizning “Ma’naviy- ma’rifiy 
ishlar samaradorligini oshirish bo‘yicha qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida ”gi qarorida 
[3] belgilanganidek “…yoshlarning intellektual salohiyati, ongu tafakkuri va dunyoqarashini 
yuksaltirish, mafkuraviy immunitetini mustahkamlash, vatanparvarlik, xalqqa muhabbat va sadoqat 
tuyg‘usi bilan yashaydigan barkamol avlodni tarbiyalashga” nafaqat oila, ta’lim muassasalari, 
shuningdek barchamiz mas’ul ekanligimizni unutmasligimiz kerak. Ta’lim va tarbiya jarayoni 
doimo hamjihatlikda olib borilishi muhimdir. Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov bu borada 
“Yuksak ma’naviyat – yengilmas kuch” asarida shunday yozgan edi: “Ta’limni tarbiyadan, 
tarbiyani esa ta’limdan ajratib bo‘lmaydi bu sharqona qarash, sharqona hayot falsafasi” [2, -b.39]. 
Haqiqatan, azaldan uzviylikni tashkil etgan bu ikki faoliyatning to‘la darajada samarali natijasi 
oila, maktab, mahalla hamkorligida to‘la darajada namoyon bo‘ladi.

---

141