Август 2020 10-қисм

Kalit so’zlari: 
dars, ochiq dars, ta’lim-tarbiya, metod, DTS
Istiqloldan so’ng mamlakatimizda maorif va ta’lim –tarbiya sohasi davlatimizning ustivor 
siyosatiga aylandi.Mamlakatimizda “ta’lim to’g’risidagi”qonun va “kadrlar tayyorlash milliy 
dasturiga “aks etgan keng ko’lamli ishlarining,samarasi o’laroq joylarda ta’lim tizimiga o’lkan 
o’zgarishlar yuz bermoqda.
Xozirda dars jarayonini faollashtirishi uchun o’quvchilar bilan ishlashga muamoli 
izlanuvchanlik aks etgan metodlardan foydalanishi zarur.
O’QITUVCHI va o’quvchining o’zaro muloqoti munosabati doirasida amalga oshiriladi. Dars 
asosan 3-ta qismdan iborat bo’ladi.
1. Tayanch bilimlarni aktuallashtirishi ya’ni avvalgi o’tilganlarni xotirada tiklash.
2. Yangi tushunchalarni o’rganish usullarini aniqlash.
3. Olingan bilimlarni amalyotda qo’llash.ko’nikma va malakalarni shakllantirish. 
O’quchilarning D T S asosida va dasturga belgilangan bilimlarni faol va ongli o’zlashtirishga 
qaratilishi kerak. Malumki, D T S talablari bu sinfdagi o’quvchilarning har biri minimal bilim va 
malakalarni ifodalaydi.Bugungi darslar o’quvchini mustaqil fikrlashga,baxs munozaraga , o’zini 
o’zi taxlil eta olishga, bola taffakurini rivojlantirishga xizmat qilishi kerak. Darsning nechog’li 
samarali bo’lishi esa eng avvalo o’qituvchi mahoratiga izlanuvchanligiga va ijod korligiga 
bog’liq. Buning uchun o’qituvchi o’quv jarayonini,tashkil qilishning eng samarali yo’l, shakl va 
metodlarini bilishi ulardan ijodiy foydalanish malakalarini egalashi zarur.
1-4 sinfdan darslar asosan bolaning dunyoqarashi,didi,salohiyatini shakllantirishga 
yo’naltirilgan darslarda rangli rasmlar harakatlanuvchi ertak lavhali, suratlar o’quvchilarda katta 
qiziqish o’yg’otadi.
Har bir darsning maqsad, mohiyati, tashkil etilishi jihatidan o’zida aniq, imkoniyatlarni aks 
ettirgandagina kutilgan natijalarga erishishi mumkin. Bugun har bir o’qituvchi o’ziga ishonib 
topshirilgan har bir soat darsni “muqaddas “deb bilishi va unga zaracha hiyonat qilib bo’lmasligini, 
his qilishi lozim .
Ana shu maqsadda X T B tamonidan ‘’dars muqaddas “tadbir tavsiya ishlab chiqildi. 
O’qituvchining darsga puxta tayyorgarligi ta’lim muvafaqiyatli va samarasi garovidir. Chunki 
har bir fan o’qituvchisi faoliyati asosini sifatli dars o’tishi o’quvchilarga yaxshi ta’lim-tarbiya 
berishi tashkil etadi.
O’zaro dars taxlilining foydali tamonlari. O’qituvchilarning bir-birining darslariga kirishlari 
maktabda olib borilayotgan ta’lim tarbiya ishlarining shakllaridan biridir .o’zaro darslarga 
kirishdan maqsad : O’zaro tajriba almashishi, ilg’or o’qtuvchilarning ishlarini ommalashtirishi, 
yosh o’qituvchilarga amaliy yordam berishdan iboratdir. O’qituvchilarning darslarini tahlil qilish-
samaradorlika hizmat qiladi. Dars tahlili kuzatish va o’rganish shaklida olib boriladi.
Eng avval: yosh, endi ish boshlayotgan o’qituvchilarning tajribali, ko’p yillik ish tajribasiga 
ega bo’lgan o’qiyuvchilarning darslariga kirishlarini yo’lga qo’yish zarur.
BUNDAN MAQSAD: yosh o’qituvchilarni yaxshi tajribasi va dars usuli bilan tanishtirishdir.
IKKINCHIDAN :tajribali o’qituvchilarning yosh,endi ish boshlayotgan o’qituvchi darslariga 
kirishilarini tashkil etish zarur.
BUNDAN MAqSAD:yoshlarga, ish tajribasi kam o’qituvchilaraga amaliy yordam ko’rsatish 
ularni metodikada bo’layotgan yangiliklardan xabardor qilishdir.
Darsdan so’ng tajribali o’qituvchi darsni to’liq tahlil qilib, yosh o’qituvchiga darsning yutuq 
va kamchiliklarini aytadi. Dars o’tkazishdagi kamchiliklarni yuqotish yo’llarini ko’rsatib, amaliy 
maslahatlar beradi. darslarni ko’zatish, tahlil qilish muhokama va munozara odilona bo’lishi 

---

84