Август 2020 10-қисм

Август 2020 10-қисм
Тошкент
TA’LIM JARAYONIDA O‘QITUVCHIGA QO‘YILADIGAN TALABLAR VA IJODIY 
KAYFIYATNI BOSHQARISH
Usanova Barno Rahmatillayevna. 
[phone]
Akaboyeva Aziza Rahmatovna 
+ 998937230914
Самарканд вилояти Qòshrabot tumani
77-maktab. Ona tili va adabiyot o‘qituvchisi
Annotatsiya: 
Ta’lim jarayoni o‘qituvchi ijodiy qobiliyatini namoyish etuvchi sahnadir. 
O‘qituvchilik mahorati hech qachon bir yo‘nalishda qotib qolmasligi kerak. O‘qituvchining 
ta’lim jarayonidagi mahorati jamiyatda fan olamida ro‘y berayotgan yangiliklar va hodisalar 
bilan doimo chambarchas bog‘langan holda shakllanib boradi. Ushbu maqolada ta’lim jarayonida 
o‘qituvchiga qo‘yilgan talablar hamda o‘quvchilarni kreativ fikrlashga o‘rgatish omillari xususida 
fikrlar berilgan.
Kalit so‘zlar: 
ta’lim, ijodkorlik, mustaqil fikrlash, innovatsion texnologiyalar.
Mamlakatimizda olib borilayotgan ijtimoiy - siyosiy o‘zgarishlar ta’lim sohasida o‘qituvchi 
oldiga yuksak vazifalarni qo‘ymoqda. Zamonaviy o‘qituvchi degan nomga loyiq bo‘lish davr 
talabi. Zamonaviy ta’lim o‘qituvchidan quyidagi vazifalarni e’tiborga olishni talab qiladi: 
- o‘z mutaxassisligi bo‘yicha eng so‘nggi bilimlardan xabardor bo‘lib borish, ta’limni 
pedagogik texnologiyalar hamda innovatsion texnologiyalardan foydalanib amaldagi o‘quv 
tarbiyaviy jarayon qonuniyatlari asosida tashkil etishi; 
- ta’limda o‘quvchilarning yosh va psixologik xususiyatlarini e’tiborga olib o‘z mahoratini, 
bilimini va qobiliyatini namoyish etishi; 
- o‘quvchilarning qiziqishlari, layoqati va talablarini hisobga olgan holda, ular tomonidan 
bilimlarni puxta o‘zlashtirilishiga sharoit yaratish;
- o‘quvchilar tomonidan o‘rganilayotgan o‘quv fanlarining o‘zaro aloqadorligini ta’minlash;
- ta’limni tarbiyaviy jarayon bilan o‘zaro aloqadorligi asosida shaxsni har tomonlama kamol 
topishini faollashtirish; 
- o‘quv tarbiyaviy faoliyatning barcha bosqichlarida ta’limning emotsionalligini ta’minlash;
- internet va axborot texnologiyalari asosida fanning eng so‘nggi yutuqlaridan xabardor bo‘lib 
borish; 
- ta’limda o‘quvchilarning bilim, ko‘nikma va malakalari, fikrlash va faoliyat turlarini boyitish 
maqsadida ular ruhiyatini doimiy o‘rganib borish; 
- har bir darsni puxta loyihalashtirish, rejalashtirish, tashxis va taxmin qilish. 
Ta’lim jarayonida o‘qituvchi erishishi lozim bo‘lgan yutuqlar ko‘p jihatdan uning ijodiy 
kayfiyatini boshqara olishi bilan bog‘liq. Ijodiy kayfiyat o‘qituvchi kasbida muhim ahamiyatga 
ega bo‘lgan xususiyatlardan biridir. Ijodiy kayfiyat, o‘qituvchi aql-idrokini namoyon etuvchi 
pedagogik mahoratning muhim qirrasi hisoblanadi. Ijodiy kavfiyat –o‘qituvchining ruhiy holatini 
bir maromda ushlab turuvchi, kasbiy jihatdan ijodkorligini ta’minlovchi, kasbiy xususiyatlarining 
o‘ziga xos jihatlarini кo‘rsatuvchi, o‘quvchilar jamoasiga tez kirishib ketishini ta’minlovchi 
vositadir. O‘qituvchi o‘z ijodiy kayfiyatini vujudga keltirish uchun psixologik yo‘nalishlarning 
xilma-xil usullarini bilishi kerak. Bu darsni fikran xayoldan o‘tkazish va loyihalash, har bir 
o‘quvchi qalbiga oson yo‘l topa olish mahorati, muloqot madaniyati. O‘qituvchi ijodiy kayfiyatini, 
avvalo, o‘zi yaratadi, bu uning xarakter xususiyatidan, o‘z kasbiga nisbatan munosabatidan paydo 
bo‘ladi. Quyida tajribali ustoz o‘qituvchilar sinovidan o‘tgan, ijodiy kayfiyatni ta’lim jarayonida 
shakllantirishning ba’zi vositalarini havola etamiz:
1.Yangi o‘rganilayotgan o‘quv mavzusidan o‘z ijodiy kayfiyati uchun vositalar qidirish.
2. Sinf o‘quvchilari bilan bo‘layotgan har bir muloqotdan ijodiy kayfiyat uchun motivlar topa 
olish.
3. His-tuyg‘u va kechinmalarini yaxshilikka, ijodiy kayfiyatga yo‘naltira olish.
4. O‘quvchilarning nojo‘ya xatti-harakatlariga doimiy e’tibor bermaslik va qulay vaziyatda 
rasmiy, ta’sirchan tanbeh berish.
5. Dars jarayonida aslo g’azablanmaslik, o‘quvchilar kulgisini achchiq so‘z bilan to‘xtatmaslik, 

---

51