Autocad dasturida bajarish

Command: _point 
Current point modes: PDMODE=35 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 108,125 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=35 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 215,140 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=35 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 240,45
(ENTER ni bosing) 
DEF 
uchburchakning 
frontal 
proekciyalari 
nuqtalarini 
absolyut 
koordinatalar orqali kiritamiz: 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=35 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 149,70 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=35 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 235,125 
Command: _point 
Current point modes: PDMODE=35 PDSIZE=5.0000 
Specify a point: 135,135
(ENTER ni bosing) 
eslatma! Har bir uchburchaklarning koordinatalari kiritilgandan so‘ng 
uning nuqtalarini chiziq bilan bog`lab chiqish, ishoralarini qo‘yib chiqish talab 
etiladi. 
Yuqorida ko‘rsatilgani kabi chiziqni nuqtaga qo‘yish (bog`lash) orqali 
bog`lovchi chiziqlarni chizib chiqing. Bunda qatlam yaratish menejerida hosil 
qilingan Yordamchi tutash chizig`i qatlamidan foydalaning! Hosil bo‘lgan 
uchburchak proekciyalarini kursor yordamida belgilab, Asosiy chiziq qatlamiga 
o‘tkazing. 
endi bevosita masala shartida ko‘rsatilgadek uchburchaklarning xoxlagan 
tomonilari va proekciyalaridan proekciya tekisliklariga perependikulyar 
tekisliklar o‘tkazib M,N nuqtalarni belgilash kerak. Masala sharti qulay 
echilishi uchun M va N nuqtalarni topish chizma sathidan o‘tib ketmasligi 
darkor. 
Mazkur masalada bu yordamchi tekisliklar DEF uchburchakning d , e 
hamda f , e tomonlaridan o‘tkazildi. 
Buning uchun Draw – Line buyrug`ini yuklab chiziqni birinchi uchini 
uchburchakning d nuqtasiga bog`lang. Bog`lash rejimidan Snap to extension 
qismini tanlang buyruqni tasdiqlamasdan turib d , e chiziqni kursor orqali 
ko‘rsating. Chiziq davomi yordamchi shtrix chiziq bilan belgilanadi chiziqni 
ma’lum bir uzunlikda belgilang. Bu chiziq proekciyalovchi tekislikning 
gorizontal izi bo‘ldi. Buyruqni tasdiqlab chiqing, so‘ng yana qayta chiziqni 

---

91 
belgilab hosil bo‘lgan chiziq ruchkalaridan (yuqorisidagi ruchkasidan) tortib 
chiziqni tekislikning gorizontal izi shaklini olgunicha kerakli qismigacha 
qisqartiring. Asboblar panelidan Draw – Point buyrug`ini yuklab, ob`ektga 
bog`lash panelidan Snap to intersection rejimini tanlang a , s va d , e 
chiziqlarning o‘zaro kesishuv chizig`iga kursorni olib boring. Kursor ortida 
tegishli bog`lash markeri hosil bo‘ladi. Nuqtani dastur kursori orqali shu joyga 
joylashtiring. Buyruqdan chiqing. Draw – Line buyrug`ini yuklab, kursor 
orqali chiziqning birinchi uchini xosil bo‘lgan 1 nuqtaga qo‘ying. (Bunda 
bog`lash rejimida Node qismidan foydalaning.) Chiziqni ikkinchi uchini 
yuqoriga peripendikulyar ko‘tarib a 
I
, s 
I
tomonlarini kesib o‘tguncha davom 
ettiring. Modify – Trim buyrug`idan foydalanib chiziqning ortiqcha qismini 
kesib tashlang. 1 
I
nuqtaning o‘rnini Draw – Point buyrug`i orqali nuqtasini 
qo‘ying. endi mazkur amalni b , s va d , e tomonlarida ham takrorlang va 2 
nuqtani belgilang. Yuqorida ko‘rsatilgandek bog`lovchi chiziqni endi b 
I
, s 
I 
tomonlarini kesib o‘tgunicha yuqoriga davom ettirib, 2
I 
nuqtani toping. 
Masalani echishda chalkashib ketmaslik uchun kesishgan chiziq ishoralarini 
qo‘yib chiqing. Frontal proekciyadagi 1 
I
, 2 
I
nuqtalarni to‘g`ri chiziq bilan 
birlashtiring. Bunda ham bog`lash rejimidagi Node qismidan foydalaning.
Hosil bo‘lgan 1 
I
, 2 
I 
to‘g`ri chiziq d 
I
, e 
I
, f 
I 
uchburchak proekciyalarning d 
I
, e 
I
tomonini t 
I
nuqtada kesib o‘tadi. Mazkur kesishgan chiziqqa Draw – Point 
buyrug`idan foydalanib nuqta qo‘ying. Kesma buyrug`ini yuklab, to‘g`ri 
chiziqning birinchi uchini t 
I 
nuqtaga qo‘ying va chiziqni d , e 
tomonini kesib 
o‘tguncha davom ettiring. Chiziqning ortiqcha qismini Modify – Trim 
buyrug`idan foydalanib kesib tashlang. Topilgan nuqtani Point buyrug`i orqali 
nuqtasini va uning ishorasi t ni qo‘ying. Shu amal ketma-ketligini p 
I
va p 
nuqtalarni topishda ham qo‘llang. endi proekciyalovchi P
h
tekislikni d , e , f 
uchburchakning f , e tomonlaridan o‘tkazib, 1 va 2 nuqtalar qanday yo‘nalishda 
topilgan bo‘lsa, shu yo‘sinda 3 va 4 nuqtalar ham topiladi. Har ikki 
uchburchakda M va N nuqtalar topilgandan so‘ng ularning xar ikki 
proekciyalarini ham kesma buyrug`i yordamida birlashtirib chiqiladi, so‘ngra 
mazkur chiziq uchun yaratilgan qatlamga o‘tkaziladi. Bu ikki uchburchakning 
kesishuv chizig`i topilgandan so‘ng, endi uning ko‘rinar – ko‘rinmas qismlarini 
belgilash kifoya. Buning uchun a,b,c uchburchakning a,b tomoni va ikkinchi 
uchburchak kesib o‘tgan oraliq qismini Modify – Trim buyrug`idan foydalanib 
chiziqning o‘rta qismini kesib tashlang. Kesmaning kesilgan qismiga Draw – 
Line buyrug`ini yuklab, kesma chizing. (Bunda bog`lash rejimida Node 
qismidan foydalaning.) Kesmani shtrix chiziq qatlamiga o‘tkazing. endi xuddi 
shu uchburchakning ikkinchi uchburchak bilan kesishgan a,c tomoni oralig`ini 
ham kesib tashlang va kesib tashlangan oraliq qismiga shtrix chiziq qatlamidagi 
chiziqdan foydalanib to‘g`ri chiziq chizing. eslatma! (Auto CAD dasturida 
to‘g`ri chiziqni qanday chizish, chiziqlarning ortiqcha qismini qanday qirqish, 
bog`lash rejimlariga qanday o‘tish, undan foydalanish usullari va h.k. 
qaytariluvchi amallarni takrorlashni qo‘llanmada qaytarmaslikni lozim topdik.)

---

92 
endi d , e , f uchburchakning d , e tomonida yotgan t va 2 oralig`i hamda 
e, f tomonida yotgan p va 4 chiziq oraliqlarini ham qirqib tashlang. Kesib 
tashlangan chiziqlarning oraliq qismiga shtrix chiziq qatlamidagi chiziqdan 
foydalanib to‘g`ri chiziq chizing. Kerakli ishoralarni joyiga qo‘ying. 
Chizmaning gorizontal proeksiyasi nihoyasiga etdi. 
Huddi shu tartibni saqlagan holda ikkita kesishgan uchburchaklarning 
frontal proekciyalarining ko‘rinar – ko‘rinmas toping, kerakli ishoralarini 
qo‘ying. Format ichiga ko‘pqatorli matn buyrug`idan foydalanib, masala sharti 
va uning koordinatalarini kiriting. 
Birikmalar chizmasini AutoCAD dasturida chizish bosqichlari.
Boltli birikmalar chizmasini AutoCAD dasturida chizish uchun 
komputrimizda albatta, AutoCAD dasturi o‘rnatilgan bo‘lishi kerak. 
Boltli birikmalarni tasvirlashda bolt, gayka, shaybalarning o’lchamlari Davlat 
Standartiga muvofiq olinadi. O’quv jarayonida boltli birikmalarni chizish 
uchun, o’lchamlari bolt diametri va sterjeni uzunligiga nisbatan shartli 
bajarilgani ma’qul. 
Maslan, bolt diametri