99.Аудиторнинг аудиторлик хулосасини бериш тўғрисида бош тортгани
ва салбий хулоса бериш тўғрисида қабул қилган қарори ўртасидаги фарқ
нимадан иборат? А) Ҳеч қандай - бу бир хил қарор;
Б) Агар аудитор хулоса беришдан бош тортса, демак, маълум бир
вазиятларнинг натижасида унда мижоз ҳисоботи тўғрисида ҳаққоний фикр
шаклланмаган, салбий ҳисоботни эса у ҳисобот ноҳаққонийлиги тўғрисида
ишонч ҳосил қилгандагина бериши мумкин;
В) Қабул қилинган қарорларнинг сабаблари бир хил, лекин рад жавоби
мижоз учун устивор ҳисобланади.
100. Аудиторлик текшируви тўғрисидаги шартномада мижоз ўтган йил
бўйича ҳисобот ҳақиқийлиги тўғрисида аудиторлик хулосаси бериш
тўғрисида масалани қўйган. Аудитор ҳисобот текширувини ўтказиб
жорий йилга тааллуқли бўлган ҳисоб ва ҳисобот ҳужжатларини талаб
қилган. Мижоз раҳбарияти аудиторга бунга рад жавобини берган.
Вазиятга баҳо беринг. А) Мижоз раҳбарияти тўғри қарор қабул қилган, чунки аудитор ҳаракати
аудит ўтказиш шартномаси шартларини бузади;
Б) Аудитор учун баланс тузилгандан кейин содир этилган ходисалар ва
операциялар тўғрисидаги маълумотларни текшириш бўйича хеч қандай
зарурат йўқ. Ўтган йилда ҳисоб ва ҳисоботни юритиш бўйича хеч қандай
хатолар аниқланмаган бўлса ижобий аудиторлик хулосаси берилиши
мумкин;
В) Аудитор мижознинг молиявий-хўжалик фаолияти тўғрисидаги
ҳужжатларни тўлиқ ҳажмда текшириши мумкин. Мазкур рад жавобини
аудитни чеклаш деган маънода тушуниш мумкин.
107
БИЛИМЛАРНИ ТЕКШИРИШ УЧУН ВАЗИЯТЛАР 1. Аудитор йиллик ҳисоботнинг текшируви вақтида мижоз
рақобатчи корхонани сотиб олмоқчи эканлигини билди. Ушбу ҳолат
ошкор бўлган ҳолда рақобатчи корхонага тегишли бўлган акциялар
қиймати ошиб кетиши мумкин. Аудитор воситачилар орқали ушбу
корхонанинг акцияларини сотиб олиш ва ўзига юқори фойда олиш
имконидан воз кечмаган.
Бунда аудитор ўзининг касбий мажбуриятларини бузадими?
2. Аудит ўтказиш вақтида бош аудитор аудитор ёрдамчисига
корхонанинг солиққа тортиш ҳисоби Ўзбекистон Республикаси
амалдаги қонунчилигига мувофиқ амалга оширилганлигининг
текширувини топширган. Текширув якунлангандан сўнг аудитор
ёрдамчиси хеч қандай хато аниқланмаганлиги тўғрисида ахборот
берган. Бир ҳафтадан кейин бундай ҳисобот тайёрланган.
Икки ой ўтган кейин солиқ идоралари томонидан ҳисобот йили бўйича текширув ўтказилган ва корхонада солиқларни ҳисоблаш бўйича бир қатор хато ва камчиликларни аниқлаган. Натижада аудиторлик ташкилотининг мижози қўшимча равишда солиқлар ва жарималарни тўлаши лозим. Ўз-ўзидан маълумки, мижоз ушбу хато ва камчиликлар текширув жараёнида нега аниқланмаган деган саволни беради?
Ушбу вазият вужудга келишига нима сабабчи бўлган?
3. Суғурта компанияси аудиторлик фирмасига унинг аудитори
бўлишни таклиф этган. Лекин ушбу фирма ходимлари ичида суғурта
фаолияти бўйича мутахассислар йўқ.
Фирма ушбу таклифни қабул қилиши мумкинми?
4. Цандолатчилик фабрикаси ўзининг аудиторлари билан
шартномани бекор қилиб Сизни фирмангизга аудитор бўлиш таклифи
билан мурожаат қилган.
Бу ҳолатда Сиз нима қилаеиз?
5. Телевизион компанияси Сиз хизмат қилаётган аудиторлик
фирмасини аудитор сифатида таклиф этган. Сизнинг рафиқангиз
ушбу компанияда сотув бўйича менежер лавозимида ишлайди.
Сизнинг фирмангиз ушбу таклифни қабул қилиши мумкинми?
6. Сизнинг аудиторлик фирмангиз мижоз учун ўтган йил бўйича
молиявий ҳисоботни тайёрлаган. Уч ҳафтадан кейин мижоз Сизга
қўнғироқ қилиб ҳужжатлардан бирида хатога йўл қўйилган деб
мурожаат қиЛган.
Сифат юзасидан назоратнинг қайси тадбири орқали ушбу хатони олдини олиш мумкин эди?
108
7. Мижоз йиллик ҳисоботини тасдиқлаш учун бир неча йилдан
бери маълум бир аудиторлик фирмасига мурожаат қилган. Ўзаро
алоқалар давом этаётган вақтдаги текширувларда ходимлари аниқ
бир "ўзининг" бўлими бўйича ихтисослашган аудиторлик бригадаси
иштирок этган ("Асосий воситалар", "ТМЗ" ва бошқалар).
