Аудитнинг халқаро стандарти 540 Ҳисоблаб чиқилган баҳолар, шу жумладан ҳАҚҚоний қиймат бўйича ҳисоблаб чиқилган баҳолар, ва улар билан боғЛИҚ очиб бериладиган маълумотлар аудити

Таърифлар

Аудитнинг халқаро стандартларида (АХСда) қўлланиладиган атамалар қуйида кўрсатилган
маъноларга эга:

(a)
Ҳисоблаб чиқилган баҳо – Аниқ хисоблаш имконияти бўлмаган ҳолда пул ифодасидаги
миқдорнинг тахминий қийматини аниқлаш тушунилади. Ушбу атама баҳолашда ноаниқлик
бўлган ҳолда ҳаққоний қиймат бўйича баҳоланадиган суммага нисбатан ҳамда баҳолашни
талаб қиладиган бошқа суммаларга нисбатан қўлланилади. Ушбу АХСда фақат ҳаққоний
қиймат бўйича баҳолашни назарда тутадиган ҳисоблаб чиқилган баҳолар тўғрисида сўз
юритилганида, “ҳаққоний қиймат бўйича ҳисоблаб чиқилган баҳолар” атамаси қўлланилади. 

(б)
Аудитор томонидан қатъий баҳолаш ёки аудиторнинг диапазони – Раҳбарият
томонидан қатъий баҳолашга баҳо беришда фойдаланиш мақсадида аудиторлик далиллари
асосида аниқланадиган сумма ёки тегишлича суммалар оралиғи. 

(в)
Баҳолашнинг ноаниқлиги – Ҳисоблаб чиқилган баҳони ва у билан боғлиқ бўлган очиб
кўрсатиладиган маълумотни баҳолашда етарли даражада аниқлик бўлмаслиги. 

(г)
Раҳбариятнинг нохолислиги — Маълумот тайёрлашда раҳбариятда бетарафликнинг
етишмаслиги (мавжуд эмаслиги). 

(д)
Раҳбарият томонидан танланган қатъий баҳо —Раҳбарият томонидан молиявий
ҳисоботларда тан олиш ёки очиб бериш мақсадида ҳисоблаб чиқилган баҳо сифатида
танланган қиймат.

(е)
Ҳисоблаб чиқилган баҳо натижаси— Ҳисоблаб чиқилган баҳо учун асос бўлган
операция(лар), ҳодиса(лар) ёки вазиятларнинг ҳал этилиши натижасида юзага келган, пулда
ифодаланган ҳақиқий қиймат. 

---


Талаблар

Рискларни баҳолаш тартиб-таомиллари ва йўлдош ҳаракатлар

Тадбиркорлик субъекти ва унинг муҳити, шу жумладан тадбиркорлик субъектининг
ички назорат тизими ҳақида тасаввур ҳосил қилиш мақсадида рискларни баҳолаш
тартиб-таомиллари ва йўлдош ҳаракатларни бажаришда, АХС 315 талабларига
мувофиқ, аудитор ҳисоблаб чиқилган баҳолар бўйича муҳим бузиб кўрсатишлар
рискларини аниқлаш ва баҳолаш мақсадида асосни таъминлаш учун қуйидаги жиҳатлар
ҳақида тушунча ҳосил қилиши лозим: (А12 бандга қаранг) 

(a)
Молиявий ҳисоботларни тақдим этиш учун қўлланиладиган асоснинг ҳисоблаб
чиқилган баҳолар, шу жумладан тегишли очиб

бериладиган маълумотларга тааллуқли бўлган талаблари. (А13-А15 бандларга қаранг) 

(б)
Тадбиркорлик субъекти раҳбарияти ҳисоблаб чиқилган баҳоларни молиявий
ҳисоботларда тан олиш ёки очиб беришни талаб этиши мумкин бўлган операциялар, 
ҳодисалар ва вазиятларни қандай қилиб аниқлаши. Бу ҳақда тушунча ҳосил қилиш
жараёнида, аудитор тадбиркорлик субъекти раҳбариятига янги ҳисоблаб чиқилган
баҳоларга олиб келиши ёки мавжуд ҳисоблаб чиқилган баҳоларни ўзгартиришни тақозо
қилиши мумкин бўлган вазиятлардаги ўзгаришлар хусусида расмий сўровлар юборади. 
(А16-А21 бандларга қаранг)

---


(в)
Тадбиркорлик субъекти раҳбарияти ҳисоблаб чиқилган баҳоларни аниқлаш ва уларга асос
бўлган маълумотларни тушунишни қандай амалга оширади, шу жумладан: (А22-А23 бандларга
қаранг) 

(i)
Ҳисоблаб чиқилган баҳони аниқлаш усули, шу жумладан, зарур ҳолда, бунда 
қўлланиладиган модель; (А24-А26 бандларга қаранг) 

(ii)
Тегишли назоратлар; ( A27–A28 бандларга қаранг)

(iii)
Тадбиркорлик субъекти томонидан экспертлар жалб қилинганми; (A29–A30 бандларга
қаранг)

(iv)
Ҳисоблаб чиқилган баҳолар замирида ётувчи тахминлар; (A31–A36 бандларга қаранг)

(v)
Ҳисоблаб чиқилган баҳоларни аниқлаш усулларида олдинги давр билан таққослаганда
ўзгаришлар бўлганми ёки бўлиши лозимми, агар ўзгаришлар бўлган ёки бўлиши лозим бўлса, 
бунинг сабаблари; ва (A37 бандга қаранг)

(vi)
Тадбиркорлик субъекти раҳбарияти баҳолашнинг ноаниқлиги таъсирини баҳолаганми, агар
баҳолаган бўлса, қандай баҳолаган. (A38 бандга қаранг)

---

