Audit” kafedrasi “audit” fanidan O’quv-uslubiy majmua

ATAMANING O’ZBEK TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING INGLIZ TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING RUS TILIDA NOMLANISHI
ATAMANING MA’NOSI
Ichki nazorat tizimi	Internal control system	Sistema vnutrennego kontrolya	Buxgalteriya hisobi va hisobotining to’g’riligini ta’minlashga qaratilgan hamda korxona resurslaridan maqsadga muvofiq oqilona foydalanishga imkon yaratadigan doimiy, kundalik ishlar majmuidir
Buxgalteriya hisobi tizimi	Accounting System	Sistema buxgalterskogo ucheta	Tegishli xo’jalik muomalalarini yozishga taalluqli hisob siyosati va amallardir
Nazorat amallari	Control procedures	Kontrolniy protseduri	Tekshirilayotgan korxona xodimlari tomonidan bajariladigan maxsus tekshiruvlar
Nazorat muhiti	Control Environment	Kontrolniy sreda	Xo’jalik yurituvchi sub’ekt rahbariyatining xabardorligi, ichki nazorat tizimini o’rnatish va qo’llab-quvvatlashga qaratilgan amaliy ishlari tushuniladi
Ichki nazorat tizimini baholash	Evaluation of the internal control system	Otsenka sistemi vnutrennego kontrolya	Tekshirilayotgan korxona ichki nazorat tizimi bilan tanishi,uning ishonchliligini aniqlash va tasdiqlash amallarining yig’indisidir
Shartli majburiyatlar	Contingent liabilities	Uslovnie obyazatelstva	Tekshirilayotgan xo’jalik sub’ektining kelajakdagi xo’jalik faoliyatining natijasi bo’lgan va uning auditorlik firmasi tomonidan tasdiqlangan hozirgi buxgalteriya hisobotida aks ettirilgan moliyaviy holatiga sezilarli darajada ta’sir etuvchi noaniq summadagi kelgusi davr majburiyatlarning kutilishi
Bog’liq tomonlar bilan operatsiyalar	Transactions with related parties	Operatsii so svyazannimi storonami	Biror bir baho belgilanganligi yoki belgilanmaganligidan qat’iy nazar bir bog’liq tomondan ikkinchisiga resurslar yoki majburiyatlarning berilishi
Auditdagi yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan tanlov xatosi	The audit error can be competitive	Oshibka audita konkurentosposobnosti	Auditor tomonidan auditorlik tanlov jarayonida xo’jalik sub’ektining buxgalteriya hisobi va hisobotida aniqlagan, lekin ushbu tanlov jarayonida tekshirilishi lozim bo’lgan ma’lumotlarning to’g’riligi haqida audit xulosa berishi mumkin bo’lgan darajadagi xatoliklarningmaksimal holati.
Auditdagi kutilayotgan tanlov xatosi	Expected selection error	Ojidaemie oshibka vibora	Auditorning tanlovi jarayoni boshlanmasidan oldin ushbu tanlov jarayonida auditor tomonidan iqtisodiy sub’ekt buxgalteriya hisobi va hisobotida aniqlashni muljallangan xatolar mazmunini taxminiy, sub’ektiv ravishda baholashdir.
Auditning tashqi sifat nazorati	External audit quality control	Kontrolniy kachestva vneshnogo audita	O’zbekiston Respublikasida auditorlik faoliyatini muvofiqlashtiruvchi auditorlik tashkilotining auditorlik faoliyati qoidalari (standartlari) va boshqa me’yoriy hujjatlarga amal qilinayotganligini tekshirish uchun davlat organlari va auditorlik birlashmalari tomonidan qabul qilingan tashkiliy usullar, uslubiyatlar va tadbirlardan iborat.
Auditorlik riski	Audit risk	Auditorskiy risk	Auditorlik riski – bu auditorlik tekshiruvi natijalari bo’yicha auditorlar tomonidan sub’ektiv aniqla-nadigan, moliyaviy hisobotda, uning ishonchliligi tasdiq-langanidan so’ng xatolar mavjudligini tan olish yoki moliyaviy hisobotda bunday kamchiliklar haqiqatan ham yo’q bo’lgan-da, unda kamchiliklar mavjud deb tan olinish ehtimolidir.
Auditning muhimlik darajasi	Materiality of audit	Sushchestvennost audita	Muhimlik tushunchasi auditor tomonidan yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan xatoning hajmini va o’tkaziladigan auditorlik tekshiruvining ko’lamini aniqlash hamda tuziladigan auditorlik xulosasining shaklini belgilash (ijobiy yoki salbiy) uchun birlamchi va asos bo’luvchi manba hisoblanadi.
Nazorat riski	Control risk	Konrolniy risk	Nazorat riski – bu korxonaning mavjud va muntazam qo’llanilib kelinayotgan buxgalterlik hisobi tizimi va ichki nazorat tizimi vositalari alohida-alohida yoki birgalikda jiddiy ahamiyatga ega bo’lgan kamchiliklarni o’z vaqtida aniqlay olmaslik va tuzata olmaslik (yoki bunday kamchiliklar vujudga kelishining oldini olish) ehtimolining auditor tomonidan sub’ektiv tarzda aniqlangan ko’rsatkichdir.
Tahliliy amallar	Analytical procedures	Analiticheskie protseduri	Auditor tomonidan olingan ma’lumotlarni tahlil qilish va baholash, g’ayrioddiy va buxgalteriya hisobida noto’g’ri aks ettirilgan xo’jalik faoliyati faktlarini aniqlash, hamda bunday xatolar va chalkashliklarning sabablarini aniqlash maqsadida tekshirilayotgan xo’jalik yurituvchi subektning muhim moliyaviy va iqtisodiy ko’rsatkichlarini o’rganish tushuniladi.
Auditorlik riskining maqbul to’plami	Acceptable audit risk	Priemlememie auditorskie risk	O’tkazilgan auditorlik tekshiruvlari natijasida yanglish mulohazaga kelish va natijada noto’g’ri auditorlik xulosasi tuzish ehtimoli(xavfi) tushuniladi
Auditorlik tekshiruvining hajmi	Ob’em auditorskoy proverki	The volume of audit	To’laqonli auditorlik tekshiruvini o’tkazish va auditorning asosli xulosasini tayyorlash uchun zarur bo’lgan auditorlik tekshiruvlari miqdori va ularni o’tkazish ko’lami auditorlik tekshiruvini o’tkazish uchun sarflanadigan vaqt, unda ishtirok etadigan mutaxassislar tarkibi va sonining auditor (auditorlik firmasi) tomonidan baholanishdir.
Buxgalteriya hisobidagi tovlamachilik	Falsifikatsiya ucheta	Accounting fraud	Buxgalteriya hisobotini buzib ko’rsatilishiga qaratilgan ongli ravishdagi harakat yoki harakatsizligi. Agar iqtisodiy sub’ektning mansabdor shaxslari g’arazli maqsadlarda aldov uyushtirsalar yoki buxgalteriya hisobotidan foydalanuvchilar ishonchini suiste’mol qilsalar, lekin ularning ayblari sud tomonidan isbotlanmagan holatida auditor ularni topgan taqdirda u buxgalteriya hisobotini ongli ravishda buzilganligi mavjudligini ko’rsatishi lozim.
Ahamiyatlilik	Sushchestvennost	Materiality	Potentsial hamkorning qarorlariga ta’sir qiladigan va qilish mumkin bo’lgan xo’jalik yurituvchi sub’ektning xo’jalik faoliyatining mulkdor o’lchovi yoki sifat bahosi
Buxgalteriya hisobi va hisobotidagi xatolik	Oshibki buxgalterskogo ucheta i otchetnosti	Accounting and reporting errors	Hisob yozuvlaridagi arifmetik yoki mantiqiy xatoliklar hisob ma’lumotlariga e’tiborsizlik yoki xo’jalik faoliyati faktlarini, mulkning holati va mavjudligini majburiyatlar va hisoblash ishlarini noto’g’ri tasavvur etish orqali hisob vahisobot ma’lumotlarining ko’zda tutilmagan holatdagi buzilishi
Buxgalteriya hisobotining jiddiy ravishda buzib ko’rsatilishi	Sereznie iskajeniya buxgalterskoy otchetnosti	Serious distortion of financial statements	Buxgalteriya hisobotining ishonchligiga sezarli darajada ta’sir ko’rsatuvchi jiddiy xarakterdagi buxgalteriya hisobotini buzilishi

“AUDITORLIK DALILLAR” MAVZUSI BO’YICHA GLOSSARIY

ATAMANING O’ZBEK TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING INGLIZ TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING RUS TILIDA NOMLANISHI	ATAMANING MA’NOSI
Auditorlik dalillar	audit evidence	Auditorskie dokazatelstva	Auditorlik tashkilotining auditorlik tekshiruvlarini o’tkazish davomida yig’ilgan va auditorlik xulosasi berish uchun asos bo’luvchi ma’lumotlardir.
Axborot	information	Informatsiya	Auditorning tahlillari natijasida olingan xo’jalik faoliyatidagi faktlar to’g’risidagi ma’lumotlar to’plamidir
Mijoz-korxona	venture	Predpriyatie	Auditorlik xizmati ko’rsatilayotgan xo’jalik yurituvchi subekt
Uchinchi shaxslar	third parties	Treti litsa	Ayditor yoki mijoz korxona bilan u yoki bu tarzda aloqador bo’lgan va bu aloqadorlik auditor fikriga jiddiy ta’sir ko’rsatadigan huquqiy yoki jismoniy shaxslardir
Tahlil qilish	analysis	Analiz	Mijoz korxona buxgalteriya hisobotida faktlarning auditor tomonidan mushohada qilinishi va o’z fikrini shakllantirishi
Faktlarni tasdiqlash yo’li bilan olingan dalillar	The evidence obtained to confirm the facts	Dokazatelstva po poluchennie dlya podtverjdeniya faktov	Faktlarni tasdiqlash mulklar va majbur iyatlar muayyan turlari ning mavjud ligini aniqlashdan iborat. Bu xo’jalik faoliyatidagi faktlar bo’lib, ularni fakt-vaziyatlar deb hisoblash mumkin; ular zamonaviy auditning aj ralmas qismi hisob langan inventarizatsiya yo’li bilan aniqlanadi
Hujjatlashtirilgan faktlarni aniqlash yo’li bilan olingan dalillar	Documentary evidence obtained to determine the facts	Dokumentalnie dokazatelstva	Hujjatlashtirilgan faktlarni aniqlash moliyaviy hisobotni va hisob registrlarini to’ldirish uchun asos bo’lgan dastlabki hujjatlarni tekshirish yo’li bilan amalga oshiriladi
Auditorlik dalillarni to’plash	Gathering audit evidence	Sbor auditorskix dokazatelstv	Tekshirilayotgan korxonada amlga oshirilgan xo’jalik muomalalarini qonuniyligi va moliyaviy hisobot ko’rsatkichlarining ishonchliligini tasdiqlovchi hujjatlar va axborotlarni to’plash ketma-ketligidir.
Auditor fikri	The audit opinion	Auditorskoe mnenie	Auditor o’zining xulosasida keltirish lozim bo’lgan, to’liq yoki qisman tekshirilayotgan iqtisodiy sub’ekt buxgalteriya hisobotining ishonchligi (ishonchli emasligi, ishonchliligi sharhlar bilan) haqidagi belgilangan shaklda ifodalangan auditor (auditorlik tashkiloti) ni hamda auditorlik xulosasini tayyorlash uchun yig’ilgan dalillarning etarliligi haqidagi natijaviy xulosasidir.
Ekspert xulosasi	The conclusion of the expert	Zaklyuchenie eksperta	Yozma shaklda ifodalangan ekspert ishining natijalari aks ettirlgan hujjat
Auditning ishchi hujjatlari	Audit working documents	Dokumenti audita	Auditor tomonidan tekshirilayotgan xo’jalik yurituvchi sub’ekt xodimlari va uchinchi shaxslar tomonidan auditor talabiga binoan audit tekshiruvchilaridan oldin, tekshiruvlar jarayonida va tugatilganida tuziladigan moddiy ko’rinishidagi ma’lumotlarining yig’indisi hisoblanadi va u auditorning haqqoniy hisoboti va xulosasi tuzilishiga imkon beruvchi shuningdek mazkur va keyingi auditning samarali o’tishiga ko’maklashuvchi ma’lumotlarni o’zida aks ettirish lozim.
Auditorlik tanlash	selection	auditorskaya viborka	Bu alohida hujjatlar, yozuvlar va hokazolar ko’rinishidagi tekshiriladigan to’plamni shakllantirish uchun ma’lum qoidalar asosida tanlab olingan elementlardir
Muvofiqlikni tanlab tekshirish	check the selection of conformity	sovmestim s vibrannim elementom upravleniya	Tekshiriladigan hisobot davri ichida ichki nazorat me’yorlarining tez-tez buzilib turishini aniqlash
Mohiyatan tanlab tekshirish	as a matter of fact checking selected	proverka sootvetstviya vibran vopros fakta	Ichki nazoratning buzilishini qiymat ifodasida o’lchash
Tekshiriladigan to’plam	podnadzornaya kollektsiya	supervised collection	bu tekshiriladigan ma’lum elementlar yig’indisidir. Auditda buxgalteriya yozuvlari (provodkalari), moddalar, yozuvlar to’plam elementlari sifatida tanlab olinib, ushbu tanlash ular haqida ma’lumot berishi lozim
Stratifikatsiya	stratification	stratifikatsiya	Auditorlik tashkilotining o’rganiladigan butun to’plamini alohida guruhlar (quyi to’plamlar)ga bo’lish
Reprezentativlik	representation	predstavlenie	Tekshiriladigan to’plamning barcha elementlaridan teng miqdorda tanlanish ehtimolining ta’minlanishi
Bog’liq tomonlar bilan operatsiyalar	transactions with related parties	operatsii so svyazannimi storonami	Biror bir baho belgilanganligi yoki belgilanmaganligidan qat’iy nazar bir bog’liq tomondan ikkinchisiga resurslar yoki majburiyatlarning berilishi
Auditdagi yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan tanlov xatosi	The audit error can be competitive	Oshibka audita mojet bit konkurentosposobnoy	Auditor tomonidan auditorlik tanlov jarayonida xo’jalik sub’ektining buxgalteriya hisobi va hisobotida aniqlagan, lekin ushbu tanlov jarayonida tekshirilishi lozim bo’lgan ma’lumotlarning to’g’riligi haqida audit xulosa berishi mumkin bo’lgan darajadagi xatoliklarningmaksimal holati.
Uyg’unlashgan tanlash	combinational selection	kombinatsionnaya viborka	Tasodifiy va sistematik tanlash usullaridan tarkib topgan uyg’unlik ko’rinishida amalga oshiriladigan tanlash
Sistematik tanlash	systematic selection	sistematicheskaya viborka	Bunda elementlar tasodifan tanlangan ma’lum bir sondan boshlab, har bir doimiy intervaldan tanlab olinadi
Tasodifiy tanlash	random selection	sluchayniy vibor	Tekshirilayotgan ob’ektni tasodifiy sonlar jadvali bo’yicha tanlab olish
Auditdagi kutilayotgan tanlov xatosi	expected competition in the audit error	ojidaemaya konkurentsiya v oshibki audita	Auditorning tanlovi jarayoni boshlanmasidan oldin ushbu tanlov jarayonida auditor tomonidan iqtisodiy sub’ekt buxgalteriya hisobi va hisobotida aniqlashni muljallangan xatolar mazmunini taxminiy, sub’ektiv ravishda baholashdir.
Auditorlik riski	audit risk	auditorskiy risk	Auditorlik riski – bu auditorlik tekshiruvi natijalari bo’yicha auditorlar tomonidan sub’ektiv aniqla-nadigan, moliyaviy hisobotda, uning ishonchliligi tasdiq-langanidan so’ng xatolar mavjudligini tan olish yoki moliyaviy hisobotda bunday kamchiliklar haqiqatan ham yo’q bo’lgan-da, unda kamchiliklar mavjud deb tan olinish ehtimolidir.
Auditning muhimlik darajasi	materiality of audit	sushchestvennost audita	Muhimlik tushunchasi auditor tomonidan yo’l qo’yilishi mumkin bo’lgan xatoning hajmini va o’tkaziladigan auditorlik tekshiruvining ko’lamini aniqlash hamda tuziladigan auditorlik xulosasining shaklini belgilash (ijobiy yoki salbiy) uchun birlamchi va asos bo’luvchi manba hisoblanadi.
Tahliliy amallar	analytical procedures	analiticheskie protseduri	Auditor tomonidan olingan ma’lumotlarni tahlil qilish va baholash, g’ayrioddiy va buxgalteriya hisobida noto’g’ri aks ettirilgan xo’jalik faoliyati faktlarini aniqlash, hamda bunday xatolar va chalkashliklarning sabablarini aniqlash maqsadida tekshirilayotgan xo’jalik yurituvchi subektning muhim moliyaviy va iqtisodiy ko’rsatkichlarini o’rganish tushuniladi.
Auditorlik tekshiruvining hajmi	the volume of audit	ob’em auditorskie proverki	To’laqonli auditorlik tekshiruvini o’tkazish va auditorning asosli xulosasini tayyorlash uchun zarur bo’lgan auditorlik tekshiruvlari miqdori va ularni o’tkazish ko’lami auditorlik tekshiruvini o’tkazish uchun sarflanadigan vaqt, unda ishtirok etadigan mutaxassislar tarkibi va sonining auditor (auditorlik firmasi) tomonidan baholanishdir.
Buxgalteriya hisobidagi tovlamachilik	accounting fraud	falsifikatsiya ucheta	Buxgalteriya hisobotini buzib ko’rsatilishiga qaratilgan ongli ravishdagi harakat yoki harakatsizligi. Agar iqtisodiy sub’ektning mansabdor shaxslari g’arazli maqsadlarda aldov uyushtirsalar yoki buxgalteriya hisobotidan foydalanuvchilar ishonchini suiste’mol qilsalar, lekin ularning ayblari sud tomonidan isbotlanmagan holatida auditor ularni topgan taqdirda u buxgalteriya hisobotini ongli ravishda buzilganligi mavjudligini ko’rsatishi lozim.
ahamiyatlilik	materiality	sushchestvennost	Potentsial hamkorning qarorlariga ta’sir qiladigan va qilish mumkin bo’lgan xo’jalik yurituvchi sub’ektning xo’jalik faoliyatining mulkdor o’lchovi yoki sifat bahosi

“TAHLILIY AMALLAR” MAVZUSI BO’YICHA GLOSSARIY