Attestatsiya testlari

ATTESTATSIYA TESTLARI 
TELEGRAM MANZIL: @ONATILI14 
ONA TILI VA ADABIYOT SABOQLARI
 
37.
Yo qoshingdin necha bir o‘q ko‘z tutay,
Otki, o‘rusig‘a oning ko‘z tutay.
Necha ko‘rgach mahvashlar qoshin,
Yangi Oy ko‘rgan kishidek ko‘z tutay.
Ushbu tuyuq muallifini aniqlang.
+A) A. Navoiy
B) Lutfiy
C) H. Xorazmiy
D) Z. M. Bobur 
Matnni o‘qing va 38-40-savollarga javob bering.
Kamalak tabiatning eng go
ʻ
zal hodisalaridan biridir. Odamlar qadim 
zamonlardan beri uning qanday hosil bo
ʻ
lishi haqida bosh qotirib kelishadi.
Ayrim kishilar kamalakni “yomonlik alomati” deb bilishgan. Ular 
“marhumlarning joni narigi dunyoga kamalak orqali o
ʻ
tadi, kamalak paydo bo
ʻ
lganda 
kimdir o
ʻ
ladi”, deb hisoblashgan. Nаtijаdа kаmаlаk haqida ko
ʻ
plаb tasavvurlar, аfsоnа 
vа ertаklаr pаydо bo
ʻ
lgаn. Mаsаlаn, qаdimgi yunоnlar kаmаlаkni оsmоn bilаn yеr 
o
ʻ
rtаsidаgi yo
ʻ
l deb hisоblаgаnlar. Xitоyliklar esа kаmаlаkni osmondagi afsonaviy 
katta ilon dеb o
ʻ
ylаshgаn. Slаvyan хаlqlаri uni sаmоviy ko
ʻ
prik dеb tushungаnlar. 
Go‘yo dаryolаrdаgi suv bu ko
ʻ
prik оrqаli оsmоngа оlib chiqilаr ekаn-u, kеyin bu suv 
yomg‘ir bo
ʻ
lib yеrgа yog‘аrkаn. Texnik jihatdan qaralganda, atmosferadagi nur tomchi 
orasidan o
ʻ
tganda kamalak paydo bo
ʻ
ladi va nurning sinishi, ya’ni turli rangdagi 
egilgan yoy hosil bo
ʻ
lishiga olib keladi. Ko
ʻ
pincha kamalak ertalab yoki shomda paydo 
bo
ʻ
ladi. Kamalak hosil bo
ʻ
lishi uchun quyosh nuri taxminan 42º burchakda yomg‘ir 
tomchisiga tushib qolishi kerak. Bu holat quyosh osmonda 42º dan balandroq 
burchakda turganida ro
ʻ
y bermaydi.
Kamalakni qorong‘i tushishi bilan ham uchratish mumkin. Bunday holat “oy 
kamalagi” deb ataladi. Bunday vaziyatda yorug‘lik nurlari to
ʻ
g‘ridan to
ʻ
g‘ri oydan aks 
olganida vujudga keladi. Odatda, u juda yorqin bo
ʻ
lmaydi, chunki yorug‘lik qanchalik 
yorqin bo
ʻ
lsa, kamalak shunchalik rang-barang bo
ʻ
ladi. Muayyan yomg‘ir 
tomchilaridan aks urgan yorug‘lik, boshqa tomchilardan har birimiz uchun boshqa-
boshqa burchakdan aks beradi. Aynan shu holat kamalakning turli ko
ʻ
rinishlarini 
hosil qiladi. Ikkita odam bitta joyda bir vaqtning o
ʻ
zida bo
ʻ
la olmasligi kabi turli 
odsamlar bitta kamalakni bir xil ko
ʻ
ra olishmaydi. Hatto bizning har bir ko
ʻ
zimiz har 
xil kamalakni ko
ʻ
radi.
Kamalakka qaraganimizda u biz bilan birga harakatlanayotgandek tuyiladi. Bu 
uni shakllantiradigan yorug‘lik muayyan vaqtda, muayyan masofa oralig‘ida va 
kuzatuvchi uchun muayyan burchak ostida amalga oshganligi uchun sodir bo
ʻ
ladi. 
Kamalakning ranglari qizil, zarg‘aldoq, sariq, yashil, havorang, ko
ʻ
k va 
binafsharanglardan iboratdek ko‘rinadi, 
ammo
aslida kamalak inson ko
ʻ
zi ko
ʻ
ra 
olmaydigan ranglarni o
ʻ
z ichiga olgan millionlab ranglardan iboratdir. Quyosh nuri 
yoki oddiy oq nur barcha ranglarni o
ʻ
zida jam etgan. Siz qiya turgan ko
ʻ
zguning bir 
chetiga yoki sovun pufagi yuzasiga nur tushganini hech kuzatganmisiz? Oq nur turli 
ranglarga bo
ʻ
linib ketadi. Shunda biz kamalak jilosini ko
ʻ
ramiz. Nurni turli ranglarga 

---