bilet. Javobi
Muammoli vaziyat va uni hal qilish metodlari.
Shaxs haqida tushuncha. 3)Xotira haqida tushuncha.
Iroda haqida tushuncha. Irodaviy faoliyatning umumiy xususiyatlari.
Individuallik xususiyatlari differenstial psixologiyaning predmeti sifatida.
Ta’limdagi og‘zaki, ko‘rsatmali yoki amaliy metodlarning har biri bola ongida muammoli vaziyat yaratishi mumkin. SHu munosabat bilan pedagogikada muammoli ta’lim haqida ham so‘z yuritiladi.Ta’limga muammoli yondashish o‘quv dasturlarida ham o‘quvchilarning mustaqil ishi va
boshqalarda ham o‘zining ifodasini topishi lozim.Muammoli ta’lim deganda o‘quv materialini o‘quvchilar ongiga ilmiy izlanishga o‘xshash bilish vazifalari va muammolarini vujudga keltiradigan yo‘sinda o‘rganish tushuniladi.O‘quvchi (talaba)ning fikrlash faoliyatida muammoli vaziyatlar vujudga keladi va ular talaba (o‘quvchi)ni ob’ektiv ravishda izlanishga va mantiqan to‘g‘ri ilmiy xulosalar chiqarishni o‘rganishga
da’vat etadi.Muammoli vaziyat”metodi-ta’lim oluvchilarda muammoli vaziyatlarning sabab va oqibatlarini tahlil qilish hamda ularning echimini topish bo‘yicha ko‘nikmalarini shakllantirishga qaratilgan metoddir.“Muammoli vaziyat” metodi uchun tanlangan muammoning murakkabligi ta’lim oluvchilarning bilim darajalariga mos kelishi kerak. Ular qo‘yilgan muammoning echimini topishga qodir bo‘lishlari kerak, aks holda echimni topa olmagach, ta’lim
Oluvchilarning qiziqishlari so‘nishiga, o‘zlariga bo‘lgan ishonchlarining yo‘qolishiga olib keladi.
“Muammoli vaziyat” metodining bosqichlariquyidagilardan iborat: Ta’lim beruvchi mavzu bo‘yicha muammoli vaziyatni tanlaydi, maqsad va vazifalarni aniqlaydi. Ta’lim beruvchi
ta’lim oluvchilarga muammoni bayon qiladi. Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarni topshiriqning maqsad, vazifalari va shartlari bilan tanishtiradi.
Ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarni kichik guruhlarga ajratadi.
Kichik Guruhlar berilgan muammolivaziyatni o‘rganadilar.
Muammoning kelib chiqish sabablarini aniqlaydilar va har bir guruh taqdimot qiladi. Barcha taqdimotdan so‘ng bir xil fikrlar jamlanadi.
afzalliklari:
ta’lim oluvchilarda mustaqil fikrlashni shakllantiradi;
ta’lim oluvchilar muammoning
sabab va echimlarni topadilar; 3.ta’lim oluvchilarning bilimlarini baholash uchun imkoniyat yaratiladi;
4.ta’lim oluvchilar fikr va
natijalarni tahlil qilishni
o‘rganadilar.
kamchiliklari:
ta’lim oluvchilarda yuqori motivatsiya talab etiladi;
qo‘yilgan muammo ta’lim oluvchilarning bilim darajasiga mos kelishi kerak;
ko‘p vaqt talab etiladi.
Шахс ҳақида тушунча
Шахс тушунчаси кенг ва кўп қиррали. Меҳнат қила олиш кўникмасининг мавжудлиги, инсонлар билан биргаликда фаолият муносабатни амалга ошираётган киши аста –
секин шахсга айланиб боради.
Шахснинг энг муҳим хусусиятли жиҳатларидан бири - бу унинг индивидуаллигидир. Индивидуаллик деганда
инсоннинг шахсий психологик хусусиятларининг бетакрор бирикмаси тушунилади. Индивидуаллик
кишининг ўзига хослигини, унинг бошқа одамлардан фарқини акс эттирувчи психологик фазилатлар
бирикмасидир. Индивидуаллик таркибига характер, темперамент, психик жараёнлар, ҳолатлар, ҳодисалар, ҳукмрон хусусиятлар йиғиндиси, ирода, фаолият мотивлари, инсон маслаги, дунёқараши, иқтидори, ҳар хил шаклдаги реакциялар, қобилиятлари ва шу кабилар киради. Индивидуаллик индивиднинг бошқалардан фарқлайдиган ижтимоий хусусиятлари ва психикасининг ўзига хослиги ҳамда унинг қайтарил-маслигидир. Зикр
этилган психологик хусусиятларнинг бир хилдаги
бирикмасини ўзида мужассамлаштирган одам йўқ, инсон шахси ўз индивидуаллиги жиҳатидан бетакрордир.
Жaҳoн псиxoлoгия фaнидa шaxснинг кaмoлoти унинг ривoжлaниши тўғрисидa xилмa-xил нaзaриялaр ярaтилгaн бўлиб, тaдқиқoтчилaр инсoн шaxсини ўргaнишдa турличa пoзициядa турaдилaр вa муaммo мoҳиятини ёритишдa ўзигa xoс ёндaшувгa эгaдирлaр. Мaзкур нaзaриялaр қaтoригa биoгeнeтик, сoциoгeнeтик, псиxoгeнeтик,
кoгнитив, псиxoaнaлитик, биxeвиoристик кaбилaрни
киритиш мумкин.Уларни қуйидаги тизимда яққол кўриш имкониятини беради.
Биoгeнeтик нaзaриянинг нeгизидa етилиш бoш oмил
сифaтидa қaбул қилингaн бўлиб, қoлгaн жaрaёнлaрнинг
тaрaққиётини иxтиёрий xусусият кaсб этиб, улaр билaн ўзaрo aлoқa тaн oлинaди, xoлoс. Мaзкур нaзaриягa
бинoaн, тaрaққиётнинг бoш oмили биoлoгик дeтeрминaнтлaргa (aниқлoвчилaргa) қaрaтилaди вa
улaрнинг мoҳиятидa ижтимoий-псиxoлoгик xусусиятлaр кeлтириб чиқaрилaди.
Одам теварак - атрофдаги нарсаларни ўзгартириб ўзига мослаштирар экан, янгилик яратади, ижод қилади, шу янгиликни теварак-атрофдаги воқеликка қўшади, воқеликни ўзгартиради ва тўлдиради. Умуман одам ҳар доим ҳаракат қилмасдан тура олмайди. Ана шу жиҳатдан олганда одамнинг барча ҳаракатларини икки туркумга бўлиш мумкин. Улардан биринчиси ихтиёрсиз ҳаракатлар бўлса, иккинчиси ихтиёрий ҳаракатлардир. Одамнинг
ихтиёрсиз ҳаракатлари қатъий бир мақсадсиз, кўпинча
импулъсив тарзда, яъни рефлектор тарзда юзага келади. Масалан, йўталиш, акс уриш, кўз қовоғини очиб юмилиши ва шу кабилар. Бу ҳаракатларни одам олдиндан ўйлаб режалаштирмайди. Ихтиёрсиз ҳаракатлар ҳар қандай шароитда юз бериши мумкин. Ихтиёрсиз ҳаракатлар баъзан, одамнинг ақлий фаолиятлари билан ҳам боғлиқ бўлади. Чунончи, ихтиёрсиз идрок, ихтиёрсиз диққат,
ихтиёрсиз эсда олиб қолиш, ихтиёрсиз эсга тушириш ҳолатлари ҳам бўлади. Бундай ҳолларда одамнинг
ихтиёрсиз ҳаракатлари идрок қилинаётган нарсанинг бошқа нарсалардан кескин фарқ қилиши ёки одамнинг қизиқишлари, эҳтиёжлари билан бевосита боғлиқ бўлади
Do'stlaringiz bilan baham: |