Atrof-muhit muhofazasi

4.Texik –iqtisodiy hisoblar.

1. 
   G`uzor shahar oqova suvlari tarkibidan chiqayotgan zararli moddalarни техник-иқтисодий ҳисоблаш.
   

Oqova suvlari tarkibidan chiqayotgan zararli moddalar miqdorini quyidagi formula bo`yicha hisoblaymiz.

Z = k·Ok·G so`m

bunda k-o`zgarmas koeffitsent (shartli 1 tonna chiqindiga 1440 so`m qabul qilish tavsiya etiladi); OK – o`zgarmas koeffitsent (har xil suv xo`jaligi) G – suv havzalariga tashlangan chiqindilarning keltirilgan yillik massasi, shartli tonna hisobidan uning miqdorini quyidagi formula bo`yich hisoblaymiz:

G=u·A·M

bunda G – chiqindilar tashlanadigan manbalardan chiqindilarning umumiy yillik

M=(MH·R) + (MCH ·R ·1.2)

bunda M – atrof muhitga ifloslantiruvchi moddalar chiqarganligi uchun to`lovlar, so`mda;

MH – atrof muhitga ifloslantiruvchi moddalar chiqarganligi uchun to`lovlar;

MCH – atrof muhitga me`yoriy darajada ifloslantiruvchi moddalarni hajm;

R – 1 tonna ifloslantiruvchi modda uchun to`lanadigan to`lov;

1,2 – me`yoridan ortiqcha chiqarilayotgan chiqindilar uchun tuzatish koeffitsienti.

O`zbekiston Respublikasi hududlarida tabiiy muhitga ifloslantiruvchi moddalarni chiqarganligi uchun byujet hisobidan to`lovlar va chiqindilarni joylashtirish (2000 y) qoidalariga asosan “Shahrisabz aroq sharob” OXJ chiqayotgan oqova suvlar tarkibidagi chiqindilar uchun to`lovlar narxi 4.2-jadvalda keltirilgan.

Hisoblashlar jadval ko`rinishida bajariladi miqdori;

u - tashlanadigan chiqindilarning tartib raqami;

A - chiqindilarning suv havzalariga tashlanadigan nisbiy xavf ko`rsatkichi, shartli tonna hisobida;

M-korxonadagi manbadan tashlanayotgan chiqindilarning umumiy yillik massasi tonna hisobida.

Chiqindilarning nisbiy xavflilik ko`rsatkichlari quyidagi formula bo`yicha hisoblanadi:

A = 1 / PЭM

bunda PЭM – suv havzalariga tashlanayotgan chiqindilarning mumkin bo`lgan eng yuqori miqdori, mg/l;

Hisoblashlar jadval ko`rinishida bajariladi.
4.1. – jadval
G`uzor shahar oqova suvlar tarkibidan atrof muhitga ifloslantiruvchi moddalar chiqarganligi uchun soliq to`lovlarining qiymatlari.

T/r	Ifloslantiruvchi moddalar	Belgilangan me`yorlar bo`yi- Cha atrof muhitga chiqarila- Yotgan 1tonna ifloslantiruv- Chi moddalar uchun to`lov qiymatlari, so`m
1	CПAB	1,140
2	Xloridlar	0,096
3	Sul`fidlar	0,282
4	БПК5	13,842
5	Azot ammoniy	78,85
6	Azot nitrit	2321,19
7	Erigan kislorod	0,112
8	Azot nitrat	4,63
9	Fosfatlar	9,36