Atom yadrosining tarkibi

Qo'shimcha o'qish uchun
Yadro reaktsiyalari quyidagicha belgilanadi.
a1 + a2 http://pandia.ru/text/77/503/images/image037_7.gif "width \u003d" 140 "height \u003d" 122 "\u003e
Reaktsiyaning dastlabki bosqichi deyiladi kirish kanali . Ikkinchi bosqichda reaktsiyaning turli xil mumkin bo'lgan yo'llari deyiladi chiqish kanallari.
Agar ikkita zarracha oxirgi holatda hosil bo'lsa
a + A 100% "style \u003d" width: 100.0% "\u003e
p + 14N 14N * + p
p + 14N 14O + n
p + 14N 13N + p + n
p + 14N 8p + 7n
14N yadrosi bilan protonning o'zaro ta'siri misolida quyidagi reaktsiya chiqish kanallari kuzatiladi. Elastik sochish - yadro reaktsiyasi, bunda zarrachalar turi va ular kvant holatlari o'zaro ta'sir natijasida o'zgarmang (a).
(B) reaktsiyada, oxirgi holatda dastlabki zarralardagidek bir xil zarralar hosil bo'ladi, ammo 14N yadrosi qo'zg'atilgan holatda hosil bo'ladi. Bunday jarayonga notekis tarqalish jarayoni deyiladi. Reaktsiyalarda (cf) dastlabki holatda bo'lmagan zarralar hosil bo'ladi. (C) tipidagi reaktsiyalar, http://pandia.ru/text/77/503/images/image038_7.gif "alt \u003d" (! LANG: beta) yakuniy holatda hosil bo'lganda." width="10" height="20 src=">+-радиоактивными. !}
(E) reaktsiyada uch zarralar yakuniy holatda hosil bo'ladi. Hodisa zarrachasining etarlicha yuqori energiyasida, yadroni uni tashkil etuvchi alohida nuklonlarga (e) to'liq tushishi mumkin. Biz chiqish kanalida hosil bo'lgan zarrachalar turiga ko'ra yadro reaktsiyalarining tasnifini berdik. Yadro reaktsiyalari shuningdek kirish kanalidagi zarrachalar turiga ko'ra tasniflanadi ..gif "alt \u003d" (! LANG: arrow" width="21" height="17 src="> 16F + n!} + 14N ttp://pandia.ru/text/77/503/images/image031_9.gif "alt \u003d" (! LANG: gamma" height="20 src=">!}
Http://pandia.ru/text/77/503/images/image031_9.gif "alt \u003d" (! LANG: gamma" height="20"> + 14N 13N + n!} e- + 14N http://pandia.ru/text/77/503/images/image036_7.gif "alt \u003d" (! LANG: arrow" width="21" height="17 src="> 13C + 17F!}
Agar zaryadlangan zarralar voqea zarralari sifatida ishlatilsa, ular yadroning Kulon repulsiyasini engish va yadro kuchlari doirasiga tushib qolish uchun etarli kinetik energiyaga ega bo'lishi kerak. (Agar zaryadlangan zarrachaning energiyasi Koulomb to'sig'ining balandligidan past bo'lsa, yadro reaktsiyasi ehtimoli katta darajada yo'q qilinadi.) Kerakli energiya zarralarining nurlarini zamonaviy tezlatgichlar yordamida osonlikcha olish mumkin. Agar zarrachalar energiyasi Coulomb to'sig'ini engish uchun etarli bo'lmasa, u Ruterford formulasi bilan tavsiflangan yadroning Koulomb maydonida elastik tarqalishni boshdan kechiradi. Kam energiyali mintaqadagi atom yadrolarining xususiyatlarini o'rganish uchun Coulomb to'sig'ini engib o'tishga hojat bo'lmagan neytronlar qo'llaniladi. Zich neytron oqimlarining manbalari yadroviy reaktorlardir.
Radioaktivlikni birinchi marta 1896 yilda Fransuz olimi Bekkerl kuzatgan. Uran va uning birikmalari o’z-o’zidan chiqargan nurlar jismlardan parron o’tgan, fatoplastinkaga ta’sir qilgan, havoni ionlashtirgan. Keyinchalik radioaktivlikni Per Kyuri va Mariya Kyuri Skladovskayalar har tomonlama tekshirdilar.
Beqaror ximiyaviy element izotoplarining elementar zarralar yoki yadrolar chiqarib o’z-o’zidan boshqa element izotopiga aylanishi radioaktivlik deyiladi. Bunday aylanishlar: 1) a-yemirilish; 2) b- yemirilish; 3) protonli ridioaktivlik va 4) og’ir yadrolarning sponton ravishda bo’linishi jarayonlarida sodir bo’ladi. Tabiiy sharoitlardagi izotoplarda bo’ladigan radioaktivlik tabiiy radioaktivlik deyiladi. Yadro reaksiyalari vositasida olinadigan izotoplarning radioaktivligi sun’iy radioaktivlik deyiladi. Sun’iy va tabiiy radioaktivlik orasida farq yo’q. Radioaktiv yemirilish qonuni N=N₀ å^-lT formula bilan ifodalanadi. Bunda N₀-boshlansich paytdagi yemirilmagan atomlar soni, N-biror t paytdagi yemirilmagan atomlar soni, l-radioaktiv moddaga xarakterli bo’lgan konstanta, u yemirilish doimiysi deyiladi.
Boshlansich paytdagi atomlar miqdorining yarmi yemirilishiga ketadigan vaqt moddaning yarim yemirilish davri (T) deyiladi va quyidagi shartdan aniqlanadi.
Bundan

Hozirgi vaqtda ma’lum bo’lgan radioaktiv moddalarning yarim yemirilish davri 3×10^-7 sekundan tortib 5×10¹⁵ yilgacha boradi.

Radioaktiv yemirilish natijasida hosil bo’lgan yadrolar radioaktiv bo’lishi mumkin.
Radioaktiv modda uch xil nurlanish manbaidir. Ulardan biri magnit maydoni ta’sirida musbat zaryadi zarralar oqimining og’ish yo’nalishida og’adi, ular a-nurlar deb ataladi. b-nurlar deb atalgan ikkinchi nurlanish avvalgiga teskari yo’nalishda, ya’ni manfiy zaryadli zarralar oqimi og’adigan yo’nalishda og’adi.
b-yemirilish uch xil bo’ladi.
b^- yemirilish bunda yadrodan elektron chiqadi.
b⁺ yempirilshda yadrodan pazitron ajralib chiqadi.
Elektron yutish.
-b yemirilshda yadrodagi bitta neytron n®p+e^-+n^- sxema bo’yicha protonga aylanadi
p®n+e⁺+n
n-neytrino, n-antineytrino.
Nihoyat magnit maydon ta’siriga berilmaydigan uchinchi nurlanish g-nurlar deb ataladi. g-nurlar to’lqin uzunligi juda qisqa (10^-3 Å dan 1Å gacha) bo’lgan elektromagnit nurlanish ekanligi aniqlandi.
Yemirilayotgan yadrodan a-zarralar (ya’ni ₂Ne⁴ yadrolar) juda katta (10⁹sm/sek) tezlik bilan uchib chiqadi.