Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

4 
3
 
4 
3
V = 
= 
va turli yadrolarda nuklonlar o‘rtacha bogManish
energiyasi  taxminan  doimiy 
( e   =  8  MeV), yadro  kuchlari  ham  suyuqlik 
molekulalari orasidagi ta’sir kuchlariga o‘xshash to‘yinish xususiyatiga ega. 
Suyuqlik bugM kondensiyalashuvida bugManish  issiqligini chiqargani kabi 
yengil yadrolar sintezida solishtirma bogManish energiyalari farqiga to‘g‘ri 
keluvchi energiya ajraladi.
Tomchi modelida yadro zichligi bir xil ekanligi to‘g‘risidagieksperimental 
maMumotlarga  asoslangan.  N.  Bor  yadrodagi  nuklonlarning  harakati 
suyuqlikdagi atom va molekulalaming harakatiga o‘xshaydi, deb faraz qiladi. 
Suyuqlikning tashqi ta’sirga uchramagan tomchisi sirt taranglik tufayli sfera 
shaklida boMadi.
Tomchi  modeli  yadroning  massasi  va  bogManish  energiyasining yarim 
emperik  formulasini  chiqarish,  yadrolarning  zarralarni  chiqarish  va 
boMinishiga  turg‘ unligini  aniqlash  va  shuningdek,  bu  jarayonlarda 
ajraladigan energiyalami hisoblash  imkoniyatlarini  beradi.
Model yadroning neytronlar, protonlar va alfa zarralar bilan ta’sirlashuvida 
yuzaga  keladigan  ayrim  xususiyatlarni  tushuntiradi.  Xususan,  bu  model 
yordamida  neytron  yadro  bilan  to‘qnashib,  yadroga  yutiladi  va  gamma- 
kvantlar chiqishini tushuntiradi. Nuklonlarning yadro ichida nihoyatda katta 
zichlikka  ega  boMishi  va yadro  ta’sirlarining  kuchligi  tufayli  neytron  o‘z

---