Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

W,(W'+2E0)  W(W+2E0)
H2 
~ 
H2 
(5-2 J )
bu  yerda 
W.  -   injeksiya  energiyasi,  W -   sinxrofazotron  maksimum 
energiyasi, 
H lar mos ravishda magnit maydon  kuchlanganligi.
W<ekanligini e’tiborga olib (5.2.7) ifodadan:

---

w  
W(W + 2Etl) H?
 
2 £„ 
H 1
kelib chiqadi.
Injeksiya  energiyasi  qancha  ortsa,  sinxrofazotron  energiyasi  kvadratik 
marotaba otrib boradi.
Hozirgi vaqtda ko‘plab sinxrofazotronlar ishlab turibdi, masalan, AQSH, 
Bataviyada  500 
GeV energiyali,  kelajakda  maksimum  energiyasini  1000 
GeV gacha oshirmoqchi, Serpuxovda 76 GeV li, kelajakda energiyasini 3000 
GeV gacha yetkazishlikni rejalashtirgan.
Zarralarni qayd qilish detektorlar yordamida amalga oshiriladi.
Detektorlarni  ikkita  toifaga  -   hisoblagichlar  va  zarralar  izlarini  hosil 
qiluvchilargaajratish mumkin. Zarralar hisoblagichlarda elektr impulsi hosil 
qilishga,  bu  bilan zarralar oqimini,  massa, zaryad, tezlik va energiyalarini 
va h.k.  aniqlash mumkin.
Izli detektorlarda zarra izini, harakat yo‘nalishini boshqa zarra, yadrolar 
bilan  to‘qnashuv jarayonlarini,  yemirilish  va  boshqa  ko‘plab  ta’sirlashuv 
xususiyatlarini  aniqlash  mumkin.  Zaryadsiz  zarralar  muhit  bilan 
ta’sirlashganda ionizatsiya hosil qilmaydi, bu zarralarni ta’sirlashuvida hosil 
bo‘luvchi  ikkilamchi zaryadli zarralarga ko‘ra, qayd  qilinadi.
Hisoblagich detektorlarga -  ionizatsiyali kamera, proporsional, Geyger- 
Myuller,  ssintillyatsiyali,  Cherenkov  hamda  yarim o‘ tkazgichli 
hisoblagichlar, izli detektorlarga-Vilson, pufakli kameralar, qalin qatlamli 
fotoemulsiya, keng'oraliqli  uchqunli  kamera va strimerli kameralar kiradi.
Hisoblagich detektorlaming asosiy xususiyatlari:
1. 
Effektivligi  -   hisoblagichda  qayd  qilingan  zarralar  sonining 
hisoblagichga  kelib  tushgan  zarralar  soniga  nisbati  foiz  hisobida:
А