Atom yadrosi ya zarralar fizikasi

e V, T.r =
  2 •  10 3 
eV,
 y a ’ni tepki energiyasi 
tabiiy holat energiyasidan bir necha tartib yuqori.

---

1958-yilda nem is fiz ig i  R .M yossbauer (1 9 2 9 -y ild a tu g ‘ ilg a n ) tepki 
e f f e k t in i  y o ‘ q o tis h   u ch u n   k r i s t a lla r g a   k i r it ilg a n   r a d io a k t iv  
ya d ro larn in g   y e m irilis h id a n   fo yd a lan ish n i  t a k lif   q ild i.  B u  h o ld a 
an ch a  past  te m p era tu ralard a  te p k in i  butun  k ris ta ll  qab ul  q ila d i. 
K ris ta ll  a lo h id a   yad ro   m a s s a la rig a   q ara g an d a  fav q u lo d d a  k a tta  
m a s s a g a   e g a   b o M g a n lig i  s a b a b li  g am m a  c h iq a ris h   v a   y u t ilis h  
ja ra y o n la rid a   am a ld a  te p k ig a  e n erg iy a  sarflan m ayd i.
K ristall tem peraturasi  qancha past boMsa,  foton e n erg iy asi qan ch a 
k ic h ik   boMsa,  te p k isiz   rezonans  y u tilish   eh tim o lligi  shuncha  otrib 
boradi.
A yrim ,  m asalan , tem ir k rista llid a  uy tem peraturasida ham  te p k isiz  
rezonans  y u tilish   k u z a tilish i  m um kin  ekan.
M yo ssb au er  effek ti  en erg iy a  o ‘ z g a ris h la rig a   ju d a   s e z g ir  n isb iy  
e n e r g iy a   o ‘ z g a r is h la r in i  15  —   17  ta r tib   a n iq lik d a   o ‘ lc h a s h  
im ko n iyatin i  b erad i.  M yo ssb au er  effek tig a  ko ‘ ra,  atom  q o b ig ‘ id ag i 
o ‘ z g arish lar tu fa y li  yad ro g a berad igan  eng k ich ik  ta ’s irla rn i,  k rista ll 
pan jaralard agi b o g‘ lan ish lar o ‘ z g arish larin i, tem peratura v a m exan ik 
k u ch lan ish larn i  va  h.k.  yuqo ri  se z g irlik d a   an iqlash   m um kin,  y a ’ ni 
bunday  h o llard a  rezonans  y u tilish   spektri  s e z ila rli  s iljiy d i.
M yo ssb au er effek ti qator yad ro lard agi gam m a-nurlanish ning o ‘ ta- 
n o z ik   t u z i l i s h i n i   t e k s h ir is h d a ,  k r i s t a l l a r d a g i   ic h k i  m a g n it 
m ayd o n n in g  k a tta lig i,  u y g ‘ ongan  yad ro   h o la tlarin in g   k v ad ru p o l 
bogManish q iym a tlari va m agnit m om entlari va h.k. o 'rgan ish d a keng 
qoM lanilm oqda.