Atom va yadro fizikasi

Ядронинг массаси унинг тркибидаги протон ва нейтронларнинг массалар йиғиндисидан кичикдир

чунки нуклонларнинг қўшлишида ядрода нуклонларнинг ўзаро боғланиш энергияси ажралиб чиқади.

Ядронинг боғланиш энергияси ядрони алоҳида заррачаларга тўла парчалашга сарфлашга зарур бўлган минимал энергияга тенгдир.

Ядронинг боғланиш энергияси ядрони алоҳида заррачаларга тўла парчалашга сарфлашга зарур бўлган минимал энергияга тенгдир.

Боғланиш энергияси масса дeфектининг Эйнштейн ифодаси орқали аниқланади:

Бу энергия γ-квантлари нурланиши кўринишида ажралади.

Ядронинг боғланиш энергияси электронларнинг атом билан боғланиш энергиясидан бир неча тартибда каттадир.

Reaksiyalarning turlari ko’p. Lekin reaksiyaga kirishuvchi zarrachalarning tabiatiga asoslanib ularni uchta sinfga ajratish mumkin:

Reaksiyalarning turlari ko’p. Lekin reaksiyaga kirishuvchi zarrachalarning tabiatiga asoslanib ularni uchta sinfga ajratish mumkin:

• Zaryadli zarrachalar;
• Neytronlar;
• kvantlar.

Reaksiyalarni amalga oshirish mexanizmi bo’yicha ular ikkita sinfga bo’linadi:

- Yadroviy reaksiyalarni oraliq yadro orqali amalga oshirish

- Zarrachani yadro bilan o’z-aro tasirlashuvi tufayli amalga oshadigan reaksiyalar

.

Beqaror kimyoviy elementlarning, o’z - o’zidan zaryadlangan zarrachalar yoki yadrolar chiqarib, boshqa tur ximiyaviy elementlarga aylanish xususiyati – radioaktivlik deyiladi.

Radioaktivlik Anri Bekkerel, tomonidan 1896 yilda kashf qilingan. U Uran tuzlarining lyuminestsent xususiyatlarini tekshirayotib, ularni fotoplastinkalarga ta’sirini sezib qolgan va Uran tuzlari o’z o’zidan alohida nur chiqaradi va bu nurlar tashqi muhit shart-sharoitlariga, ya’ni harorat, bosim va yoritilganlikka mutlaqo bog’liq emasligini ta’kidladi.

Radioaktivlik - bu beqaror atom yadrosi nurlanish chiqarib energiyani yo'qotish jarayoni.

Radioaktivlik nurlanishni chiqarishga olib keladigan bo'lsa, barcha nurlanish radioaktiv material tomonidan hosil bo'lmaydi.