Atom tuzilishining modellari. Vodorod atomining bor nazariyasi 1-§. Atom tuzilishining modellari



Download 373,87 Kb.
bet7/17
Sana15.02.2022
Hajmi373,87 Kb.
#449568
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17
Bog'liq
Atom tuzilishining modellari. Vodorod atomining bor nazariyasi 1

4.7-§. Yadro zaryadini o‘lchash

Rezerfordning formulasida ((4.13) formula) Z dan boshqa barcha kattaliklar qiymati ma’lum yoki tajribada o‘lchash mumkin. Shuning uchun (3.13) formula sochuvchi yadro zaryadi Z soni elementning Mendeleev elementlar davriy sistemasida joylashgan tartib raqamiga teng. Bu esa elementlarning davriy tizimda atom massasining ortishiga qarab emas, balki element atomi zaryadi Ze ning ortishiga qarab jrylashganligini ko‘rsatadi Z ni aniqlash borasidagi tajribalar Chadvik tomonidan o‘tkazilgan. Haqiqatdan ham fluoressensiyali ekranga tushayotgan alfa-zarralar hosil qilgan ssintillyasiyalar soni N ni va burchakka sochilgan alfa-zarralar hosil qilgan ssintillyasiyalar soni dN ni sanash orqali




=dN/N

90



4.8-rasm
kattalikni aniqlash mumkin. Rezerford formulasining o‘ng tomoniga esa aniq bo‘lgan kattaliklar (n,e) yoki tajribada aniqlanishi mumkin bo‘lgan kattaliklar (M,2,) kiradi. Shunday qilib, Z ni topish uchun ekranga kelib tushgan alfa-zarralar soni N va ekranda hosil bo‘lgan ssintillyasiyalar (chaqnashlar) soni dN ni aniqlash kerak. dN va N larni o‘lchashdagi qiyinchilik, ularning bir-biridan katta farq qilishidir. Dastlabki tajribalarda ular turli qurilmalarda o‘lchandi, bu


esa katta xatoliklarga olib keldi. Chadvik tajribalarida bu kamchiliklar bartaraf qilindi. Chadvik dN va N larni bir tajriba qurilmasida sanadi (4.8-rasm). Shuning uchun Z ni yuqori aniqlikda o‘lchashga muvaffaq bo‘ldi.


Chadvik tajribasi quyidagicha: sochuvchi folga zar qog‘oz AA' xalqa shakliga ega. Alfa-zarralar manbai R va rux sulfididan (ZnS) yasalgan fluoressensiyalanuvchi S ekran AA' xalqadan bir xil r masofada joylashtirilgan. Ma’lum bir burchakda sochilgan alfa-zarralar soni sanaladi. Bu burchak RS o‘q bilan R manbadan chiqib folgaga kelayotgan alfa-zarralar yo‘nalishi orasidagi burchakdan ikki marta katta bo‘lishi kerak. Xalqa ichida R va S orasiga alfa-zarralar uchun tiniqmas ekran qo‘yib faqat sochilgan alfa-zarralar soni dN ni sanash mumkin, aksincha AA' xalqani ekran bilan yopib, tushayotgan alfa-zarralar soni N ni sanash mumkin. Tushayotgan alfa-zarralar soni N juda katta bo‘lgani uchun uni sanash qiyin. Masalan, sochilgan-zarralarning chaqnashlari soni minutiga 30 ta bo‘lishi uchun tushayotgan -zarralarning soni N minutiga 2000 ga teng bo‘lishi kerak. Shuning uchun S ekran oldiga kichik tirqishi bo‘lgan aylanuvchi disk qo‘yiladi. Disk yordamida ekrandagi ssintillyasiyalar sonini bir necha marta kamaytirish mumkin. Shunday yo‘l bilan Chadvik platina, kumush, mis elementlari uchun Z ning qiymatini aniqlashga muvaffaq bo‘ldi: Pt (platina) uchun Z=77,4; Ag (kumush) uchun Z=46,3 va Cu (mis) uchun Z=29,3. Bu elementlarning


91
D.Mendeleev davriy tizimidagi o‘rni tegishlicha 78; 47 va 29 ga tengdir. Chadvik tomonidan o‘tkazilgan bunday tajriba yadro zaryadi soni elementning D.Mendeleev elementlar davriy tizimidagi tartib raqamiga teng ekanligini ko‘rsatdi.





Download 373,87 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish