Atom elektr stansiyasi nimasi bilan afzal va qanday kamchiliklarga ega?

Chumchuqdan qo‘rqqan tariq ekmas

Mazkur yangilik ortidan turli bahs-munozaralar kuchaydi. Yangi turdagi energiya manbalarining foyda-yu ziyonlari haqida har kim har xil fikr bildira boshladi. «Koni zarar» AESlarni qurishdan ko‘ra, mavjud GES va IESlarni kuchaytirish, muqobil energiya manbalaridan foydalanishning afzalliklarini uqtirayotganlar ham yo‘q emas.

Oddiy energiya manbalari uchun qancha ko‘mir, mazut, gaz singari yoqilg‘ilar ketishini aytmasa ham bo‘ladi. Albatta, muqobil manbalar, jumladan, quyosh energiyasidan foydalanish bo‘yicha ham yurtimizda sezilarli ishlar amalga oshirilayotir. Jumladan, Samarqandda quësh nurini elektr quvvatiga aylantiruvchi stansiya barpo etilmoqda. Biroq, mutaxassislarning ma’lumotlariga ko‘ra, quyosh elektr stansiyalarida bir kilovatt-soat elektr quvvati ishlab chiqarish tannarxi mazutda ishlaydigan issiqlik elektr stansiyasi ishlab chiqargan elektrdan kamida o‘n baravar qimmatga tushadi. Demak, yana qandaydir choralarni ishga solish lozim edi.

To‘g‘ri, har kim o‘z fikrini, nuqtai nazarini erkin bayon etishga haqli. Faqat yarim stakan suvni ko‘rib, kimdir «stakanning yarmi to‘la» degan fikrga borsa, yana kimdir «aksincha, uning yarmi bo‘sh» deya taassuf bildiradi.

Biz yuqorida atom elektr stansiyalarining boshqa energiya manbalaridan farqlari, xavfi va xavfsizligi haqida bejiz to‘xtalmadik. Zotan, GESlarda yuz bergan turli halokatlarning moddiy o‘lchami va qurbonlari soni AESlardagiga nisbatan bir necha baravar ko‘p. Birgina 1975-yil 8-avgust kuni Xitoyning Bansyao GESi to‘g‘onida yuz bergan halokat natijasida 26 mingdan ziyod inson nobud bo‘lgan, yuzlab aholi punktlari suv ostida qolgandi.

Binobarin, har qanday yirik energiya ob’yektlari ma’lum darajada xavf-xatar manbai hamdir. Qo‘shni Tojikistonda bunyod etilayotgan Rog‘un GESining ehtimoliy mudhish oqibatlari haqida bir paytlar oshirib-toshirib yozdik-ku? Ammo, shunga qaramay, qo‘shnilarimiz mazkur yirik GES qurilishini to‘xtatgani yo‘q.

Xalqimizda «chumchuqdan qo‘rqqan tariq ekmaydi» deb bejiz aytishmagan. Axir har yili sayyoramizda yuz minglab inson avtohalokatlar tufayli hayotdan ko‘z yumadi. Yana yuzlab insonlar temiryo‘l yoki aviahalokatlar qurboniga aylanadi. Ammo bu bilan odamlar samolyot, poyezd yoki mashinalar xizmatidan voz kechayotgani yo‘q.