Atdt kafedrasi Operatsion tizimlar

1-rasm OT ni sinflarga ajratish

OT tizimli boshqaruvchi va ishlov beruvchi dastur majmuasidan iborat
bo`lib, bular dastur modullari va ma’lumotlar tuzilmalarining o`zaro bog`langan
murakkab tuzilmasidir, ular hisoblashlarning ishonchli va samarali bajarilishini
ta’minlashi zarurdir. OT ning ko`pgina potentsial imkoniyatlari, uning texnik va
istehmol parametrlari – bularning hammasi, tizim arxitekturasi OT ning
strukturasi, qurilish printsiplari bilan belgilanadi.

Shu vaqtgacha biz OT larga tashqi tarafdan nazar soldik, ya’ni OT qanday
fuknsiyalarni bajaradi. Endi esa, OT larni ichki qismini va ularni qurishda qanday
yondashishlar mavjudligini turli tuman sohalarda ko`rib chiqamiz.
Zamonaviy OT larga qo`yiladigan talablarni qondirishda uning strukturali
qurilishi (tuzilishi) katta ahamiyatga egadir, OT lar o`z rivojlanish bosqichlarida,
monolit tizimlardan to yaxshi strukturalashtirilgan, rivojlanish xususiyatiga ega
bo`lgan, kengaytirish va yangi platformalarga o`tkazuvchanlik xususiyatiga ega
bo`lgan tizimlargacha bo`lgan yo`lni bosib o`tdilar.

Mohiyatiga ahamiyat beriladigan bo`lsa, OT-oddiy dasturdir, shuning uchun
ham, uni deyarli barcha dasturlar kabi tashkil etish, ya’ni protsedura va
funktsiyalardan iborat ko`rinishda yaratish to`g`riroq bo`ladi. Bu holda OT
komponentalari mustaqil modullardan iborat bo`lmay, balki bitta katta dastur
tashkil etuvchilardan iborat bo`ladi. OT ning bunday tuzilishi monolit yadro
(monolitik kernel) deyiladi. Umumiy holda, monolit tizim “strukturasi” uning
OT, har biri zarur vaqtda bir-birini chaqirishi mumkin bo`lgan protseduralar
toplamidan iboratdir. Bu holda, tizimning har bir protsedurasi yaxshi yo`lga
qo`yilgan interfeysga egadir. Bunday monolit tizimni ko`rish uchun, hamma
alohida protseduralarni kompilyatsiya qilib, keyin ularni yagona ob’ekt fayliga
birlashtiriladi (komponovkachi yordamida). Bunday tizimlarga, UNIX ning ilk
versiyalari va Nowell Net Ware misol bo`la olishi mumkin. Har bir protsedura birbiri bilan bog`lana oladi. Modulli strukturadan farqli ravishda, modulli strukturada
har bir protsedurani maxsus kirish nuqtalari orqali chaqirish mumkin.