Atama o'rganiladigan o'quv birliklari Polimer nanokompozitlari30 min. KimyoMakromolekulyar kimyoPolimerlar

aminokislotalar zanjiridan tashkil topganini ko‘ramiz. Tashqaridan oqsil molekulasi ipdagi shodalarning ketma-ket joylashishiga o‘xshaydi va unda shodalar rolini aminokislotalar molekulalari bajaradi. Ko‘p oqsillar tarkibida bunday “shodalar” o‘rtacha 300-500 ta bo‘ladi.

1.2-rasm. Oqsilning tuzilishi
Tabiatda barcha aminokislotalar 20 ta turda bo‘ladi, ularni maxsus “kimyoviy alifbe”ning yigirmata “harfi” ga o‘xshatish mumkinki, bu “harf” lardan oqsillar - 300-500 harfdan iborat “so‘zlar” tuzilgan bo‘ladi. Bunday yigirma harf yordamida juda ko‘p uzun so‘zlar yozish mumkin. Agar so‘zdagi harflardan birginasini almashtirilsa yoki ko‘chirilsa, so‘z yangi ma’noga ega bo‘ladi, 500 ramzli so‘zda imkoniy kombinatsiyalar soni 20500 ta bo‘ladi. Har bir oqsil zanjiri faqat shu oqsilgagina xos bo‘lgan, faqat ma’lum bir sondagi va aminokislotalar kombinatsiyasidan qurilgan ketma-ketlikdagi u yoki bu oqsilga harakterli bo‘lgan aminokislotalar yagona kombinatsiyasigina ularning kimyoviy va biologik xossalarini belgilab beradi. Bir dona aminokislota zanjirining o‘rni o‘zgartirilishi, almashtirilishi yoki yo‘qotilishi oqsil molekulalari xossalarining tubdan
o‘zgarishiga olib keladi. Bundan kelib chiqib, alohida oqsilni sintez qilishda uning tuzilishidagi aminokislotalar zanjirlari ketma-ketligi haqida to‘liq ma’lumotga ega bo‘lish kerak ekan. Tabiatda bunday ma’lumot maxsus tashuvchi – DNK molekulasida saqlanadi, unda organizmda mavjud bo‘lgan barcha oqsillar tuzilishi haqida ma’lumot bo‘ladi.