Astronomiyadan ma’lumotnomalar

Quyosh magnit maydoni. 
Quyosh plazmasi, yetarlicha qiymatdagi elektr o‘tkazuvchanlikka ega bo‘lib, unda elektr toki va 
doimiy ravishda katta kuchlanganlikka ega bo‘lgan kuchli magnit maydoni hosil bo‘ladi. Quyosh magnit 
maydoni, miqyosiga ko‘ra ikki turga ajratilib o‘rganiladi.
Birinchisi – yirik (global) miqyosli magnit maydoni, fotosfera miqyosida, o‘rtacha kuchlanganlikka 
ega bo‘lgan, magnit maydoni bo‘lib, Quyosh faolligining minimumi vaqtida, dipol struktura namoyon qiladi. 
Bunda Quyosh qutblaridagi kuchlanganlik maksimumga yetadi. Quyosh faolligi maksimumga yetganidan 
ikki-uch yil o‘tib, global miqyosli magnit maydonning kuchlanganligi, qutblarda nolga tenglashadi va qutb 
ishoralarining o‘zgarishi sodir bo‘ladi. Bu jarayonda, Quyosh magnit maydoni yo‘q bo‘lib ketmaydi, balki, 
uning strukturasi kvadrupol xarakterida namoyon bo‘ladi. Shundan so‘ng, Quyosh dipoli kuchlanganligi yana 
orta boshlaydi, lekin u avvalgisiga teskari ishorada bo‘ladi. Shu tarzda, Quyosh magnit maydonining 
o‘zgarishlari to‘liq sikli, ikki 11 yillik Quyosh faolligi sikldan iborat 22 yillik davrni o‘z ichiga oladi. Bu 
hodisa, fanda «Heyl qonuni» deb yuritiladi.
Ikkinchi tur Quyosh magnit maydoni, nisbatan kichikroq miqyosda va kamroq davriylikda sodir 
bo‘luvchi, biroq, kuchlanganligi eng yuqori bo‘lgan magnit maydonlari bo‘lib, Quyosh faolligining 
maksimumi davrlarida, Quyosh dog‘lari hududida kuzatiladi. Quyosh dog‘lari magnit maydoni, biqutbiy va 
ko‘p-qutbli strukturalarda namoyon bo‘ladi. Shuningdek 
Quyosh fotosferasi
da, bir qutbli (unipolar) magnit 
maydonini ham kuzatiladi. Bunday magnit maydonning kuchlanganligi ancha past bo‘lib, lekin, juda katta 
hududga va uzoq hayotiy siklga egadir (Quyoshning bir necha aylanish davrigacha).
Quyosh faolligi. 
Quyoshdagi kuchli magnit maydoni yuzaga kelishi va u bilan bog‘liq ravishda yuz beruvchi boshqa 
effektlar, hamda, hodisalar kompleksi, Quyosh faolligi deb yuritiladi. Bu magnit maydonlari, fotosferada 
Quyosh dog‘lari tarzida namoyon bo‘ladi va Quyosh chaqnashlari, tezkor zarrachalarning kuchli oqimining 
ajralib chiqishi va koinotga yo‘nalishi, Quyosh elektromagnit nurlanishlari darajasining deyarli barcha 
diapazonlarda kuchli o‘zgarishlarga uchrashi, 
Quyosh toji
dan kuchli massa otilib chiqishi, 
Quyosh 
shamoli
ning keskin qo‘zg‘alishi va galaktik va kosmik nurlanishlar oqimining o‘zgarishlariga sabab bo‘ladi. 
Odatda, Quyosh faolligi darajasi, uning yerdan ko‘rinayotgan yarim sferasidagi dog‘lari sonini ifodalovchi 
Volf soni bilan belgilanadi. Quyosh faolligining umumiy davriyligi, o‘ziga xos bo‘lgan, o‘rtacha 11 yillik sikl 
bo‘yicha takrorlanib turadi. Biroq, bu davriylik, har doim ham aniq 11 yil bo‘lmay, Quyosh faolligi ilmiy 
kuzatila boshlaganidan buyon, 7 yildan 17 yilgacha bo‘lgan muddatlarda takrorlanganligi qayd etilgan.