Assalomu alaykum qadrli do’stlar!

In Vitro diagnostikasi.

In Vitro diagnostika qurilmasi bu bitta biosensor yoki ko’plab biosensorlarni o’z ichiga olgan qurilmadir. Biosensor bu biologik elementni, masalan: fermentni va ma’lum bir biologik molekulalar eritmasining konsentratsiyasini taniy oladigan va signal berishga qodir bo’lgan sensor. Bu turdagi sensorlarning asosiy xususiyatilari biri bu ularning o’ziga xos sezgirligidir.

Tibbiy maqsadlar uchun bu diagnostika og’ir vazifa bo’lib, qon va boshqa suyuqliklar yoki to’qima na’munalari tahlili uchun laboratoriyaga yuborilganda u ishlatilgan texnikaga qarab bir necha soat, kun yoki haftaga cho’zilishi mumkin. Bu kamchiliklarga namunaning yomonlashishi, uzoq vaqt kutish, narxi, kam miqdordagi aniq bo’lmagan natijalar, turli xil usullar bilan olingan parametrlarni integratsiyalashdagi qiyinchiliklar va namuna yig’ishni yomon standartlashtirish kiradi. Bu o’z navbatida turli xil funksiyalarni meniaturalash, parallelizatsiya qilish va elektronika sanoatida ishlab chiqarilgan texnikaga asoslangan yagona tizimga birlashtirish kichikroq, tezroq va arzonroq, maxsus mahorat talab qilmaydigan yangi avlod qurilmalarini ishlab chiqishga olib keladi. Agar bunday tipdagi analitik qurilmalar yaratilsa ular ancha kichik namunalarni talab qiladi va bir marta tajriba o’tkazishdan bizga yanada aniqroq va to’liqroq biologik ma’lumotlarni berishi mumkin. Nanotexnologiya esa diagnostika texnikasini yanada takomillashtirishga imkon beradi. Bu bilan esa skanerlash yani tekshirish orqali ko’p sonli kasalliklar uchun bitta namunani sinab ko’rish yoki bitta kasallik uchun ko’p sonli namunalarni sinash mumkin. Bu oqibatda parvarishlash diagnostikasini amalga oshirishga olib keladi.

Namuna tahlilini identifikatsiyasini amalga oshirib, alohida moddalarni aralashtirish, ishlov berish va ajratish mumkin bo;lgan bir necha murakkab tayyorgarlik va tahliliy bosqichlarni “Lab-on-a-Chip” qurilmalariga kiritish mumkin. Integratsiyalashgan qurilmalar bitta namunadagi o’nlab minglab signallarni o’lchashi mumkin, Shu bilan umumiy amaliyot shifokori yoki jarrohga bemorning namunasidan qo’shimcha ma’lumotlarni olish mumkin. Diagnostika uchun ba’zi moslamalar DNK bo’laklari yoki proteomlari yordamida genom yoki proteomning qismlarini o’lchash uchun ishlab chiqilgan.

Anti jismlar sezgir element sifatida va shuning uchun gen yoki oqsil chiplari deb ataladi. “Cells-on-Chips” deb nomlanadigan chiplar esa hujayralarni sezuvchi element sifatida ishlatiladi. Ko’p hollarda ulardan patogonik yoki toksikologik tekshiruvlar uchun ishlatiladi. Integratsiyalashgan qurilmalar esa kasallikka oldinroq tashhis qo’yishda va terapiya jarayonini monitorlashtirish uchun foydalaniladi.