Аsoslari Darslik

 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

29 
III- BOB. MAYDALASH JARAYONI 
3.1.Maydalash haqida umumiy ma’lumotlar 
 
Boyitish fabrikasiga ruda har yil o‘lchamdagi bo‘laklar holida kelib tushadi. 
Rudaning yiriklik xarakteristikasi yoki uning granulometrik tarkibi konni qazib 
olish usuliga, rudaning qattikligiga, konning sanoat quvvatiga va h.k. larga bog‘liq. 
Rudani boyitishdan oldin foydali qazilma minerallari va puch tog‘ jinslari 
ularni erkin va bir-biridan ajralgan holda ko‘rsatila olishi mumkin bo‘lgan 
yiriklikka (o‘lchamga) keltirilishi kerak. Rudani boyitishdan oldin tayyorlash 
uchun maydalash va yanchish jarayonlari qo‘llaniladi. 
Fizikaviy mohiyati jihatidan bir xil jarayonlar hisoblanuvchi maydalash va 
yanchish bir-biridan bu operatsiyalarga tushuvchi va ulardan chiquvchi 
mahsulotlarning o‘lchamiga qarab shartli ravishda farq qiladi. 
Maydalash 
jarayoniga 
mahsulot 
1500 
mm 
gacha 
o‘lchamda 
tushib,maydalangan mahsulot 10-15 mm o‘lchamda buladi.Ruda o‘lchamini 
0,074 mm gacha kichraytirish yanchish jarayonida sodir bo‘ladi. 
Rudani boyitishdan oldingi eng so‘nggi o‘lchami qo`llaniladigan boyitish 
usuliga bog‘liq. 
Bu ulcham har qaysi foydali qazilma uchun uni boyitilishga tekshirish 
jarayonida tajriba yo‘li bilan aniqlanadi. 
Foydali mineral zarracha yuzasi qancha to‘liq ochilsa, boyitish shuncha 
samaraliroq bo‘ladi.Shu bilan bir vaqtda o‘ta yanchilishga yo‘l qo‘ymaslik kerak, 
chunki bunda foydali komponent juda mayin shlamlar holiga o‘tib, boyitish 
jarayonida kontsentratga ajralmaydi va chiqindilar tarkibida yo‘qoladi. 
Undan tashqari, o‘ta yanchilish elektr energiyasining ortiqcha sarflanishiga, 
maydalagich va tegirmonlarning tez ishdan chiqishiga, ularning ishlab chiqarish 
unumdorligini pasayishiga va boyitish ko‘rsatkichlarining yomonlashuviga olib 
keladi. 
Maydalash va yanchish jarayonlari juda qimmat turadigan jarayonlar 
hisoblanadi.Ularga rudani boyitish uchun ketadigan xarajatlarning 60 % dan ortig‘i 
sarflanadi. Shuning uchun maydalashda "hech narsa ortiqcha maydalanmasin" 
degan printsipga amal qilinadi. Shu maqsadda maydalash bosqichli tarzda amalga 
oshiriladi. 
Maydalash va yanchish jarayonlari ko‘mirni chang holida yoquvchi 
stantsiyalarda, tsement zavodlarida, qumini kokslash uchun tayyorlashda koks 
kimyoviy zavodlarda, ohak, dolomit va boshqa mahsulotlarni maydalashda 
metallurgik zavodlarda, yo‘l qurilish sanoatida, qum-shag‘al tayyorlashda va 

---

30 
x.k.larda ham ishlatiladi. Bu hollarda maydalash va yanchish mahsulotlarining 
yirikligi keyingi texnologiyaning talablari asosida o‘rnatiladi.