Asosiy yozuv va formatlarning joylashuvi

---

Asosiy yozuv va formatlarning joylashuvi
Ishlab chiqarishning asosiy va yordamchi buyumlari chizmalarining hamda boshqa
texnikaviy hujjatlarning asosiy yozuvlari, shuningdek, ularni to’ldirish tartibi О’z.Dav.St. 2. 
104-68 da belgilangan. Asosiy yozuvlarning mazmuni, joylashuvi va grafalarining
o’lchamlari, sxema va chizmalarining ramka o’lchamlari 1- formaga muvofiq, yozma
ravishda konstruktorlik hujjatlarning asosiy yozuvlari joylashgan birinchi (bosh) varog’i, 2-
formaga muvofiq keyingi varoqlari esa, 2 a-formaga muvofiq to’ldiriladi. 8 – shakl 
Asosiy yozuv hamda ramka chiziqlari О’z.Dav.St. 2.303-97 ga ko’ra asosiy tutash va
ingichka tutash chiziqlarda bajariladi
А4 formatli (297x210mm) chizma varog’idagi asosiy yozuv, varaqning faqat qisqa
tomoni bo’yicha joylashtiriladi. А4 formatdan katta varaqlarning asosiy yozuvlari, chizma
varag’ining uzun tomoni bo’ylab ham, qisqa tomoni bo’ylab ham joylashtirilishi mumkin. 
9 – shakl. 

---

 
9 – shakl 
2.7. Grafik ishlarni bajarishda quydagi tavsiyalar berila
di. 
Detallarning chizmalarini chizish asosan ikki bosqichga bo’linadi: birinchi bosqich – 
chizmani qalamda ingichka chiziqlar bilan chizish, ikkinchi bosqich – bu chizmaning
chiziqlarini ustidan qalam bilan yurgizib chiqish. Bunda avval aylana, aylana yoylari va
egri chiziqlarni ustidan yurgazib chiqish, so’ngra qolgan og’ma va to’g’ri chiziqlarni
chizish tavsiya etiladi. Chizmadagi shtrixovka chiziqlari o’q yoki asosiy chiziqlarga
nisbatan 45
o 
da chizilib, ularning og’ishi o’ng va chap tomonlarga nisbatan bir xildir. 
Chiziqlarni ustidan yurgazishda quyidagi ketma – ketlikka rioya qilish tavsiya etiladi:
a) tasvirdagi hamma asosiy chiziqlar (aylana va yoylar), so’ngra hamma vertikal chiziqlar 
ustidan bir xil yo`nalishdagi og`ma chiziqlar lekaloli egri chiziqlar yurgaziladi; b) ingichka tutash 
va shtrix chiziqlarning ustidan yurgaziladi; c) o`q va markaziy chiziqlar o`lcham chiziqlari; 
strelkalar, o`lcham raqamlari va shtrixovkalash chiziqlari ustidan yurgaziladi. Ishning yakunida 
chizmalar hatolardan holi bo`lishi uchun chiziqlarning yo`g`onligi sinchiklab tekshirib 
chiqiladi. 

---